Gia tài và hành trang của người lữ khách Đaminh

Thứ năm - 07/08/2025 05:24 56

Nhạc sỹ Phạm Quang, một linh mục Dòng Đaminh, đã sáng tác bài hát Thánh Đaminh và chiếc bị với những ca từ rất đơn sơ nhưng sâu sắc, diễn tả một cách tương đối đầy đủ về con người và cuộc đời vị thánh tổ phụ sáng lập Dòng Anh Em Giảng Thuyết: “Gia tài là chiếc bị người mang trên vai. Hành trang đi vào đời là tập Kinh Thánh. Chỗ đất đứng là nhà và tấm đá thô gối đầu. Người lữ khách phong trần bình an bước đi… Tình yêu thiêu đốt Đaminh, hiện thân một đời nghèo khó. Sống chứng nhân không vương bụi trần, vì nhiệt tâm tình yêu thắp sáng”.

Thật thế, gia tài của Thánh Đaminh là “chiếc bị”. Hành trang đi rao giảng của thánh nhân là “tập Kinh Thánh”. Nơi ở của ngài là “chỗ đất đứng” và chỗ gối đầu là “tấm đá thô”. Chỉ có thế thôi nhưng đã là đủ cho “người lữ khách” Đaminh “bình an bước đi” giữa cảnh phong trần. Với nét đơn sơ, nghèo khó và nhiệt tâm này, chắc hẳn thánh nhân muốn bắt chước và đi theo con đường của Thầy Chí Thánh Giêsu. Và chính sự khó nghèo, giản đơn và nhiệt thành nơi thánh Đaminh cũng là một mẫu gương, một chỉ dẫn cho những ai đang cố công trên đường hoàn thiện, nhất là với những người đang bước theo “linh đạo Đaminh”.

1. Con đường của Thầy Chí Thánh Giêsu

Trong suốt cuộc đời trần thế, Đức Giêsu không để lại tài sản gì quý giá về vật chất nhưng gia tài vô giá mà Ngài trao lại cho nhân loại là giới răn yêu thương. Trong Diễn từ cáo biệt, Đức Giêsu nói với các môn đệ, và cũng là nói với con người ở mọi nơi mọi thời: “Thầy ban cho anh em một điều răn mới là anh em hãy yêu thương nhau; anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em. Mọi người sẽ nhận biết anh em là môn đệ của Thầy ở điểm này: là anh em có lòng yêu thương nhau” (Ga 13,34-35). Tình Yêu là tất cả những gì mà Chúa Giêsu muốn trối trao.

Đức Giêsu là Đấng được sai đến thế gian để nói Lời Thiên Chúa, như tác giả thư gửi tín hữu Hípri khẳng định: “nhưng vào thời sau hết này, Thiên Chúa đã phán dạy chúng ta qua Thánh Tử” (Hr 1,2). Hơn hết, Ngài chính là Ngôi Lời của Thiên Chúa ở giữa nhân loại (x. Ga 1,14), Lời hằng sống và bất biến. Và khi khởi đầu sứ vụ công khai, trong hoang địa lúc ma quỷ đến cám dỗ, Đức Giêsu đã trích dẫn Kinh Thánh Cựu Ước để khẳng định vai trò ưu việt của Lời Chúa: “Người ta sống không chỉ nhờ cơm bánh, nhưng còn nhờ mọi lời miệng Thiên Chúa phán ra” (Mt 4,4; x. Đnl 8,3).

Đức Giêsu từng trả lời với những ai muốn theo Ngài: “Con chồn có hang, chim trời có tổ, nhưng Con Người không có chỗ tựa đầu” (Mt 8,20; Lc 9,58). Chính Ngài đã chọn một cuộc sống bấp bênh, lang thang nay đây mai đó khắp các làng mạc. Trên bước đường rao giảng Tin Mừng Nước Thiên Chúa, Đức Giêsu sống như người không cửa không nhà. Người ta có thể tóm gọn về cuộc đời trần thế của Đức Giêsu: “sống vô gia cư, chết vô địa táng” (sống không có nhà ở, chết không có đất chôn). Vì thế, Đức Giêsu cũng đòi hỏi những người theo Ngài phải từ bỏ mọi sự mà theo, kể cả nhà cửa, anh em chị em, cha mẹ, con cái hay ruộng đất (x. Mt 19,29). Khi sai các môn đệ đi rao giảng, Ngài cũng chỉ thị: “Đừng kiếm vàng bạc hay tiền giắt lưng. Đi đường, đừng mang theo bao bị, đừng mặc hai áo, đừng đi dép hay cầm gậy” (Mt 10,9-10; x. Lc 10,4).

2. Gia tài và hành trang của cha Thánh Đaminh

Con đường mà Thánh Đaminh lựa chọn cũng hoạ lại đôi nét con đường mà Thầy Giêsu đã từng bước đi. Gia tài của thánh nhân là chiếc bị của người hành khất, khao khát tìm kiếm Nước Thiên Chúa và sự công chính[1]. Hành trang của ngài là Lời Chúa, Lời đã được đọc, suy ngắm và sống trong suốt hành trình tại thế. Thánh Đaminh quả thực là một con người của Tin Mừng. Ngôn ngữ phụng vụ còn ca ngợi Thánh Đaminh là “một tông đồ nhiệt tâm truyền giảng chân lý” mà “Chúa đã cho xuất hiện trong Hội Thánh”[2], để hoán cải bè rối Albigensian.

Thánh Đaminh để lại những lời trăn trối cuối cùng đầy tha thiết cho anh em trong Dòng: “Anh em hãy sống bác ái. Hãy giữ lòng khiêm tốn. Hãy tự nguyện giữ đức thanh bần - khó nghèo”. Đó là gia tài mà thánh nhân muốn trao lại. Thánh Đaminh chỉ mang trên đôi vai gầy một chiếc bị nhỏ bé đơn hèn, nhưng trong con người ngài lại luôn mang một trái tim đầy lòng trắc ẩn nhân ái, khiêm tốn phục vụ và nhiệt tâm loan truyền chân lý cứu độ. Để có được điều đó, chắc chắn thánh nhân đã hoàn toàn phó thác, tin tưởng tuyệt đối vào Thiên Chúa. Hơn nữa, ngài còn có lòng sùng kính và yêu mến Mẹ Maria đặc biệt. Theo truyền thống, thánh nhân là người có công lớn trong việc rao giảng và phổ biến Kinh Mân Côi.

Các văn kiện lịch sử của Dòng Anh Em Giảng Thuyết (Ordo Praedicatorum, viết tắt là OP.) hay còn gọi là Dòng Đaminh chứng nhận: Qua lời nói cũng như việc làm, đâu đâu người cũng tỏ ra là một con người phúc âm. Ban ngày, không ai hoà đồng vui vẻ với anh em bằng hữu hơn người. Ban đêm, chẳng ai kiên trì canh thức cầu nguyện đủ cách như người. Người ít nói, ngoại trừ nói với Thiên Chúa -tức là cầu nguyện- hay nói về Thiên Chúa, và người thường khuyên bảo anh em như vậy. Thánh Đaminh hay dùng lời nói và thư từ khuyên bảo anh em dòng thường xuyên học hỏi Tân Ước và Cựu Ước. Lúc nào người cũng mang theo mình sách Tin Mừng theo thánh Mátthêu cùng với các thư thánh Phaolô, và học đến hầu như thuộc lòng[3].

Chắc hẳn hành trang của Thánh Đaminh không phải là tập Kinh Thánh với chữ viết chết, nhưng là Lời Chúa đã được thấm nhuần, bén rễ sâu nơi một tâm hồn thánh thiện, thiết tha chu toàn Thánh ý Chúa. Ngài xác tín sâu xa: “Lời Thiên Chúa là lời sống động, hữu hiệu và sắc bén hơn cả gươm hai lưỡi: xuyên thấu chỗ phân cách tâm với linh, cốt với tuỷ; lời đó phê phán tâm tình cũng như tư tưởng của lòng người” (Hr 4,12). Chính ngài đã để cho Lời Chúa hướng dẫn và thúc giục: Anh em hãy đón nhận lời Thiên Chúa, không phải như lời người phàm, nhưng như lời Thiên Chúa, đúng theo bản tính của lời ấy (x. 1Tx 2,13)[4]. Quả thực, Thánh Đaminh đã sống những gì mà ngài từng chiêm niệm.

3. Đời sống của con cái cha Thánh Đaminh

Người xưa hay nói: “Trâu chết để da, người ta chết để tiếng”. Đức Giêsu đã để lại cho nhân loại giới răn yêu thương. Thánh Đaminh đã để lại cho hậu thế một mẫu gương sáng ngời về lòng yêu mến Kinh Thánh, về tinh thần khó nghèo, về sự đơn sơ khiêm nhường và về lòng nhiệt thành rao giảng Tin Mừng. Còn chúng ta sẽ để lại gì cho các thế hệ tương lai? Câu hỏi này xin dành cho mỗi người, đặc biệt là những con cái sống theo lý tưởng của cha Thánh Đaminh: đó là các tu sĩ nam nữ thuộc Dòng Nhất, Dòng Nhì Đaminh; đó là các anh chị em Huynh đoàn giáo dân Đaminh (Dòng Ba Đaminh); đó còn là những người nhận Thánh Đaminh làm bổn mạng; hay là cả những tín hữu thuộc các giáo phận Dòng…

Ông bà ta cũng thường nói: “Con nhà tông không giống lông cũng giống cánh”. Những ai là con cái thiêng liêng của cha Thánh Đaminh, hoặc đang bước theo linh đạo Đaminh có thể sẽ được gợi hứng từ gia tài và hành trang mà thánh nhân để lại. Nếu tình yêu đã thiêu đốt Đaminh để ngài trở nên hiện thân một đời nghèo khó thì tình yêu dành cho Đấng Chịu Đóng Đinh cũng thôi thúc mỗi người chúng ta can đảm sống và làm chứng cho Tin Mừng, cho mầu nhiệm Thập giá. Nếu Thánh Đaminh luôn để Lời Chúa soi dẫn thì mỗi người cần luôn ý thức “Lời Chúa là ngọn đèn soi cho con bước, là ánh sáng chỉ đường con đi” (Tv 119,105).

Trong Tin Mừng theo thánh Gioan, chính Chúa Giêsu khẳng định: “Lời Thầy nói với anh em là thần khí và là sự sống” (Ga 6,63). Và Thánh Phêrô đại diện cho Nhóm Mười Hai nói lên xác tín: “Thầy mới có những lời đem lại sự sống đời đời” (Ga 6,68). Đức Hồng y Raniero Cantalamessa khi giảng tĩnh tâm cho giáo triều Rôma cũng khẳng định: Lời của Ngài làm cho con được sống[5]. Đó cũng là tâm tình xác tín của linh mục, nhạc sĩ Nguyễn Duy trong một bài hát rất quen thuộc: “Lời Ngài là sức sống của con, Lời Ngài là ánh sáng đời con. Lời Ngài làm chứa chan hy vọng, là đường để con hằng dõi bước. Lời Ngài đượm chất ngất niềm vui, trọn vẹn ngàn tiếng hát đầy vơi. Lời Ngài đổi mới cho cuộc đời, Lời Ngài hạnh phúc cho trần ai”[6].

Khi nhìn lại, chúng ta thấy chiếc bị của chúng ta còn quá khác biệt so với chiếc bị của Thánh Đaminh, và hành trang của chúng ta lại càng khác so với hành trang của thánh nhân[7]. Chiếc bị là gia tài của Thánh Đaminh thì giản đơn. Chiếc bị của chúng ta thì cồng kềnh tham lam đủ thứ. Hành trang của thánh Đaminh là tập Kinh Thánh, là sự khôn ngoan của Thập giá. Hành trang của chúng ta lại thường là sự khôn ngoan kiểu thế gian. Gia tài của Thánh Đaminh hệ tại nơi tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa bởi ngài biết Thiên Chúa không bao giờ làm cho ngài phải thất vọng. Gia tài của chúng ta lại cứ loanh quanh bám víu vào những tiện nghi vật chất vì con người thường không biết bao nhiêu cho đủ: “bàn tay con nhỏ bé, bao nhiêu cũng không vừa”…

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần xác định rằng, đi theo Chúa Giêsu ngày nay không còn phải là cảnh lay lắt phiêu bạt, không một mái nhà, ngủ đường ngủ chợ. Hiện giờ chúng ta có tương đối đầy đủ điều kiện vật chất, an toàn ổn định dưới một mái nhà, có chăn ấm nệm êm. Chúng ta được mời gọi noi gương Thánh Đaminh, sống tinh thần đơn sơ nghèo khó của Tin Mừng qua việc: luôn chọn Chúa là gia nghiệp và sẵn sàng chia sẻ với người khác, nhất là những ai đói khổ nghèo nàn. Hơn hết, trên con đường nhọc nhằn đầy chông gai của sứ vụ giữa thế giới hôm nay, chúng ta cần xác tín Lời Chúa mới là sức mạnh và nguồn cậy trông duy nhất của chúng ta.

Lạy Chúa, xin cho chúng con luôn biết noi gương thánh Đaminh, chân thành “nói với Chúa” và nhiệt thành “nói về Chúa” cho anh chị em mình, để thắp sáng tin yêu và niềm hy vọng cho nhân loại.

[1] Trong Sắc lệnh tuyên thánh, Đức Grêgôriô IX đã ví Thánh Đaminh như “vận động viên can trường chuyên chăm theo đuổi đường công chính”.
[2] x. Lời nguyện lễ Thánh Đaminh, linh mục, ngày 08 tháng 8.
[3] x. Bài đọc 2 Kinh Sách ngày 08 tháng 8: lễ Thánh Đaminh, linh mục.
[4] Câu tung hô Tin Mừng Thứ Ba Tuần I - Mùa Thường Niên.
[5] x. RANIERO CANTALAMESSA, Lời của Ngài làm cho con được sống, Lm. Micae Trần Đình Quảng chuyển ngữ, Nxb Đồng Nai, 2021.
[6] x. Lời hài hát Lắng nghe Lời Chúa của Linh mục, nhạc sĩ Rôcô Nguyễn Duy.
[7] x. AGNES LIÊN ĐỖ, Chiếc bị của Thánh Đaminh và chiếc bị của tôi, theo WHĐ (07/8/2021): https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/chiec-bi-cua-thanh-daminh-va-chiec-bi-cua-toi-42418

Tác giả: Xuân Giang