Mục tử thời đại số và ước mong một sự hiện diện thật

Thứ ba - 25/11/2025 09:24 29

Là một giáo dân sống giữa thời đại 4.0 rồi 5.0 sắp tới, tận mắt chứng kiến trí tuệ nhân tạo bùng nổ từng ngày, tôi cảm nhận rõ Hội Thánh cũng đang bước vào một hành trình mới. Những điều vốn chỉ thấy trong phòng máy, trong mô hình AI hay trên hệ thống điều khiển mạng, giờ hiện diện ngay trong đời sống đức tin: livestream Thánh lễ, mục vụ qua Facebook, Zalo, YouTube, những nhóm cầu nguyện trực tuyến, và cả những bạn trẻ tìm đến linh mục bằng một tin nhắn giữa đêm.

Giữa chuyển động ấy, lời Chúa trong Giêrêmia vẫn vang lên như lời hứa bền vững:

“Ta sẽ ban cho các ngươi những mục tử theo lòng Ta, và họ sẽ chăn dắt các ngươi bằng sự hiểu biết và khôn ngoan” (Gr 3,15). Tôi thấy lời ấy được hoàn thành nơi những mục tử và tu sĩ nam nữ (TSNN) lặng thầm dấn thân vào không gian số: một cha xứ quay video dạy giáo lý, hay hát thánh ca hằng ngày online, một nữ tu kiên trì học dùng công nghệ AI để soạn tài liệu, một thầy trẻ mở kênh chia sẻ Lời Chúa, hay một thầy trẻ dòng tu ứng dụng ChatGPT để hỗ trợ giáo dục và truyền thông. Họ không chạy theo thời đại, nhưng đang bước vào môi trường sống của người trẻ, để Lời Chúa chạm đến những tâm hồn tưởng chừng xa nhà thờ nhất.

Công nghệ, xét cho cùng, không tốt cũng chẳng xấu. Nó chỉ là công cụ, nhưng sử dụng nó cho đúng, nhất là trong đời tu, cần một sự phân định lớn. Là người làm công nghệ, tôi hiểu rõ sức mạnh lan truyền khủng khiếp của mạng xã hội: chỉ một câu nói hay một bức ảnh vô tình cũng có thể trở thành tâm điểm của hàng ngàn người. Điều ấy tạo nên áp lực không nhỏ cho những người được mời gọi sống âm thầm và khiêm hạ.

Tôi nhớ lời tâm sự của một thầy phó tế trẻ: “Em sợ mình đăng điều gì đó không đúng lúc, sợ gây hiểu lầm, sợ người ta nhìn vào tương tác mà đánh giá đời sống thiêng liêng của mình.” Tôi nghe mà thấy thương và đồng cảm. Công nghệ giúp các ngài đến gần hơn, nhưng cũng khiến các ngài dễ bị tổn thương hơn. Trong môi trường mạng, người ta bình luận nhanh, phán xét nhanh, và đôi khi quên mất đằng sau màn hình là một con người bằng xương bằng thịt.

Bởi cuối cùng, điều nuôi dưỡng đức tin chúng tôi không phải những trang truyền thông đẹp mắt, mà là sự gặp gỡ thật: gặp một mục tử có trái tim thuộc trọn về Chúa. Và khi ấy, lời Chúa Giêsu trở nên sống động: “Chiên Tôi thì nghe tiếng Tôi, Tôi biết chúng và chúng theo Tôi” (Ga 10,27). Tuy nhiên, thực tế cho thấy một số TSNN trẻ bị cuốn vào vòng xoáy “sống ảo”: trang cá nhân trở thành nơi xây dựng hình ảnh như thần tượng, những video theo trend, những bức ảnh chỉnh sửa công phu, những bài đăng đo bằng tương tác hơn là bằng cầu nguyện. Khi hình ảnh đẹp hơn đời sống thật, khi thời gian chăm chút mạng xã hội nhiều hơn thăm viếng, lắng nghe, cầu nguyện, khi lời khen online quan trọng hơn Lời Chúa, căn tính tu sĩ bị bào mòn từ bên trong. Nghiện sự chú ý, đánh đổi chiều sâu thiêng liêng để lấy tương tác… là cạm bẫy dễ gặp. Giáo dân thì theo dõi để giải trí, cộng đoàn thiếu người hướng dẫn thật, còn các TSNN trẻ dễ rơi vào kiệt sức, cô đơn, lạc hướng, dù bề ngoài có vẻ “nổi tiếng”.

Nhưng tôi cũng gặp rất nhiều tu sĩ chọn cách bước đi đẹp hơn: Những mục tử trẻ sống thinh lặng nhưng sâu sắc, những nữ tu ít xuất hiện trên mạng nhưng âm thầm dùng công nghệ AI và chatGPT để soạn tài liệu cho trẻ vùng sâu, hay một linh mục trẻ thường xuyên hát thánh ca trên mạng xã hội, hay có những linh mục chẳng có trang cá nhân nào nhưng ngày ngày đón tiếp hàng trăm giáo dân đến xin một lời nâng đỡ và an ủi. Trong các ngài, tôi nhận ra lời hứa của Thiên Chúa vẫn đang diễn ra: Người tiếp tục ban cho Hội Thánh “những mục tử theo lòng Người”.

Công nghệ AI có thể làm được nhiều thứ: soạn giáo án, viết tài liệu, phân tích dữ liệu, hỗ trợ mục vụ. ChatGPT có thể trả lời câu hỏi, gợi ý bài giảng, xây dựng kế hoạch truyền thông. Nhưng AI không thể yêu thương. AI không thể đặt tay lên vai ai đó đang tuyệt vọng. AI không thể cầu nguyện thay cho một trái tim đau khổ. Chỉ con người, và nhất là những người sống ơn gọi tận hiến, mới có thể mang đến sự hiện diện ấy.

Điều chúng con - những giáo dân thời đại số, mong đợi thực ra rất đơn sơ: một sự hiện diện thật. Không cần những video cầu kỳ hay hình ảnh trau chuốt. Chúng con chỉ cần một mục tử biết cúi xuống, một tu sĩ biết lắng nghe và một trái tim biết cảm thông.

Ước mong rằng các mục tử hôm nay vừa giữ được hương thinh lặng của đời tu, vừa can đảm bước vào thế giới công nghệ với trái tim thuộc về Tin Mừng. Và chúng con cũng xin thêm lời cầu nguyện cho các ngài, để giữa vô vàn đổi thay của thời đại AI, các ngài luôn là “những mục tử theo lòng Chúa”, dẫn chúng con về nguồn suối sự sống đời đời. Thiên Chúa đã hứa, và Người vẫn đang thực hiện lời hứa ấy mỗi ngày, qua các linh mục và TSNN sống giữa chúng ta, những người âm thầm hy sinh, lặng lẽ dấn thân, mang lấy “mùi chiên” giữa bao thách đố mới.

Khi ấy, lời hứa trong sách ngôn sứ Giêrêmia sẽ tiếp tục sáng lên giữa thế kỷ 21: Thiên Chúa ban cho chúng ta những mục tử theo lòng Người, để bằng sự “hiểu biết và khôn ngoan”, các ngài dẫn đoàn chiên đến nguồn suối của sự sống.

Tác giả: Bùi Minh Pha