Fiat - Lời đáp trả giữa Trần và Thiên - Lời đáp tự do

Thứ năm - 23/03/2023 20:41 952

Tin mừng Luca thuật lại biến cố giáo Giáo hội mừng kính hôm nay: Biến cố truyền tin. Mầu nhiệm dấu kín từ ngàn xưa, hôm nay bắt đầu tỏ hiện bằng một cuộc gặp gỡ lạ kỳ. Thần sứ Gabriel lặng lẽ đáp xuống ngôi nhà Nazareth hầu chuyện với cô thôn nữ Maria. Cuộc gặp gỡ này là cuộc “đối thoại giữa Thiên với Trần”, cuộc gặp gỡ mà Thiên Chúa thỉnh ý. Sau vài câu hỏi cho rõ, Đức Maria đã thưa “Fiat - Xin Vâng”. [1]

Dưới một góc nhìn khác, cuộc gặp gỡ lịch sử này lại diễn ra trong âm thầm lặng lẽ khi mà bên ngoài mọi sự vẫn rất bình thường. Chú gà vẫn gáy bên kia thềm cửa sổ, tiếng võng vẫn đung đưa kẽo kẹt, và có lẽ bao em thơ vẫn đang hồn nhiên vui đùa. Tuy nhiên, từ đây lịch sử đã xoay vần, biến đổi tự căn cốt. Nơi đây, Thiên Chúa đã bước xuống gần bên con người để nhập thể vào cung lòng một Người nữ. Từ lúc này, Thiên Chúa đi vào giữa lòng nhân thế để đồng lao cộng khổ với kiếp người. Đức Maria đã chấp nhận tiếng xin vâng cũng là lúc khó khăn, khổ đau, thắc mắc cho đến chân Thánh Giá.

Dẫu cho nhiều thắc mắc nảy lên trong tâm trí một cách tự nhiên, nhưng trong chương trình của Thiên Chúa, Mẹ đã được tuyển chọn để nên Thân mẫu Đấng Cứu Thế. Các ngôn sứ thời cựu ước đã từng loan báo về việc Đấng Messia sẽ được sinh ra do một trinh nữ. Tuy nhiên, dưới con mắt người đời, Đức Maria chỉ là một cô gái quê, cư dân thành Nazareth, không học thức cao, không danh giá quyền quý và chẳng có một nét ưu việt nào, nhưng điều Thiên Chúa muốn luôn khác xa với sự toan tính của con người. Lời Chúa qua miệng ngôn sứ Isaia đã tiên báo cho chúng ta về hoạch định từ xa xưa của Thiên Chúa. Như thế, Đức Maria được tuyển chọn không phải là tình cờ, ngẫu nhiên. Chúa muốn chọn Mẹ, đơn giản vì Ngài muốn như vậy. Cung lòng của Mẹ đã trở nên ngôi đền thờ tuyệt mỹ để Ngôi Hai Thiên Chúa đến ẩn ngự. Ơn gọi là một mầu nhiệm không tài nào hiểu thấu với đầu óc suy lý của con người

Giáo Hội là Hiền mẫu và Tôn sư[2]

Bà Elizabeth đã nói về Mẹ: “Phúc cho bà là người đã tin”(Lc 1,45). Mẹ đã tin như lời sứ thần nói, là không có gì màThiên Chúa không thể làm được (Lc 1,37). Khi Thần sứ cầu ngỏ, Đức Maria đã ngơ ngác hỏi lại bằng những lời chất vấn đơn sơ: “Việc đó xảy ra thế nào được vì tôi không biết đến việc vợ chồng” (Lc 1,34). Mẹ đặt câu hỏi vì Mẹ cũng chỉ là một thụ tạo với lý trí, ý chí và tự do giống chúng ta. Tuy nhiên, Mẹ là thụ tạo toàn hảo vì đã đặt niềm tin trọn vẹn vào Thiên Chúa.

Mẹ đã nên Hiền mẫu của Thánh tử Giêsu và cũng là Tôn sư cho chúng ta khi Mẹ đón nhận Chúa Giêsu trong cung lòng mình. Lời thưa xin vâng trong biến cố truyền tin là khởi điểm của cuộc hành trình đức tin, và cuộc hành trình này đạt đến đỉnh điểm khi Mẹ đứng dưới chân Thập giá, hiệp thông trọn vẹn với Đức Giêsu trong hy tế cứu độ. Từ khuôn mẫu nội tâm này, mẹ đã trở nên Thầy dạy đức tin cho hết thảy những ai tin vào Đức Giêsu, con của Mẹ.

Người tín hữu học nơi Mẹ để nên Thánh

Sứ điệp Lời Chúa và tinh thần phụng vụ ngày lễ hôm nay mời gọi chúng ta hướng về Đức Giêsu và Mẹ Maria như là mẫu gương tuyệt hảo cho sự quyết tâm nên Thánh của mỗi người.

Nếu trước kia, nơi Đức Giêsu, Ngài đã tự nguyện trút bỏ vinh quang để vâng phục Thiên Chúa Cha qua việc đến trần gian trong thân phận là một con người nhằm cứu chuộc nhân loại; và nếu Mẹ Maria khi vâng lời Thiên Chúa và sẵn sàng để cho thánh ý của Người được thực hiện, thì đến lượt chúng ta, nếu muốn trở nên người môn đệ đích thực của Chúa trong lòng Giáo Hội hôm nay, chúng ta cũng phải để Lời Chúa soi dẫn hầu chúng ta có thể sống trọn vẹn ơn gọi nên Thánh của mình.

Theo trình thuật Sáng thế, ngay từ đầu, Thiên Chúa đã mời gọi con người sống ơn gọi nên thánh. Trước hết, Thiên Chúa ngỏ lời với ông Ápraham: “Ngươi hãy bước đi trước mặt ta và hãy sống hoàn hảo” (St 17,1). Trong sách Lêvi, chúng ta thấy lời mời gọi ấy lại được vang lên một lần nữa: “Các người hãy nên thánh vì ta là Đấng Thánh” (Lv 11,44).

Sang Tân Ước, lời mời gọi này trở nên phổ quát hơn: “Anh em hãy nên hoàn thiện như Cha anh em trên trời là Đấng hoàn thiện” (Mt 5,48). Con đường duy nhất để nên hoàn thiện chính là sống giới răn yêu thương. Người sống trọn vẹn giới răn ấy luôn là người thuộc về Thiên Chúa: “Mọi người sẽ nhận biết anh em là môn đệ của Thầy ở điểm này: là anh em có lòng yêu thương nhau” (Ga 13,35). Như thế, khi chúng ta yêu thương nhau, chúng ta đang thuộc về đại gia đình các thánh của Thiên Chúa.

Có một đòi hỏi rất quyết liệt ở đây. Đức Kitô không những đề cao luật tình yêu, mà còn yêu cầu từ bỏ triệt để những điều khiến ta không thể sống theo luật này: “Nếu tay anh làm cớ cho anh sa ngã, thì chặt nó đi” (Mc 9,43) hay “Ai nhìn người phụ nữ mà thèm muốn, thì trong lòng đã ngoại tình với người ấy rồi” (Mt 5,28). Tình yêu đòi hỏi đến vô cùng: Tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, chịu đựng tất cả” (1Cr 13). Ta chỉ có thể chu toàn lề luật tình yêu với tha nhân theo cách Đức Kitô đòi buộc, nếu ta có một tình yêu gắn bó với Người.

Ơn gọi nên thánh là hồng ân nhưng không đến từ nơi Thiên Chúa, ơn gọi này được dành cho mọi người qua mọi thời. Trong Tông huấn Gaudete et Exsultate – Vui mừng và hân hoan, Đức Thánh Cha Phanxicô mời gọi các tín hữu đón nhận những phương thế Thiên Chúa ban để nên thánh: chuyên cần cầu nguyện với tất cả đức tin, suy niệm Lời Chúa, cử hành Thánh Lễ, tôn thờ Thánh thể, bí tích Hòa giải, các việc bác ái, đời sống cộng đoàn, tham gia sứ vụ.[3] Đức Hồng y Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận khuyên các tín hữu nên thánh bằng chính “giây phút hiện tại” của mình trong công việc, trong các mối tương quan: Người thợ nên thánh nơi công xưởng, người lính nên thánh trong quân ngũ, bệnh nhân nên thánh ở bệnh viện, học sinh nên thánh nơi học đường, nông dân nên thánh trên cánh đồng, linh mục nên thánh trong mục vụ, công chức nên thánh nơi công sở.[4]

Thay lời kết

Thế gian như một quán trọ, và chúng ta là những lữ khách. Đường đời muôn nẻo mắc giăng với biết bao cạm bẫy. Chỉ khi nào chúng ta biết trải lòng mình ra, khiêm tốn tìm kiếm và thực hiện những gì Thiên Chúa muốn, chúng ta mới đi đúng đường và sống hoàn thiện ơn gọi của mình. Đứng trước mọi biến cố hay mọi chọn lựa, chúng ta hãy học lấy tư thế nội tâm giống như Mẹ thưa lên: “Tôi đây là tôi tớ của Thiên Chúa, xin hãy thực hiện nơi tôi như lời Sứ Thần truyền” (Lc 1,38).

[1] Trong các bản văn Kinh Thánh, đặc biệt là trong Tân Ước, chữ “fiat” xuất hiện khá nhiều lần. Nhìn chung, dù ở trong những hoàn cảnh khác nhau, chúng ta đều nhận thấy tâm tình được diễn tả nơi chữ “fiat” có vẻ giống nhau: Đầu tiên là Đức Maria thốt lên đó để đáp lại lời của sứ thần Gabriel: “Ecce ancilla domini, FIAT mihi secundum verbum tuum” (Lc 1,38). Trong lời kinh Lạy Cha, chúng ta thấy có: “FIAT voluntas tua, sicut in caelo et in terra” (Mt 6,10). Tại vườn cây dầu, Đức Giêsu đã cầu nguyện cùng Chúa Cha: “Non mea voluntas sed tua FIAT” (Lc 22,42).

“Fiat” được dịch là “vâng” trong ba trường hợp đó: “Xin vâng như lời thánh thiên thần truyền…”, “Vâng ý cha dưới đất cũng như trên trời…”, “Xin đừng theo ý con, một vâng theo ý Cha!” Thế nhưng tiếng “vâng” ấy vẫn còn tiềm ẩn một thái độ ít nhiều thụ động, trong khi đó chữ “Fiat” mang một thái độ chủ động nhiều hơn. Trong trình thuật sáng tạo, Thiên Chúa đã tạo nên ánh sáng với lời “FIAT lux” – “Hãy có ánh sáng!” (St 1,3). Vì thế, tiếng “Fiat” của Đức Maria không chỉ đơn thuần là một tiếng “Xin vâng” mà còn là lời “Hãy trở thành hiện thực”. “Hiện thực” nơi lời “Fiat” của Mẹ là gì? Chính là việc Mẹ đón nhận ý muốn của Thiên Chúa như ý muốn của Mẹ; là việc Con Thiên Chúa nhập thể làm người. Với tiếng “Fiat”, Mẹ được cộng tác vào việc thành toàn kế hoạch của Thiên Chúa, mà dưới cái nhìn của nhân loại xem ra là không thể được.

Như thế, hai nét nghĩa của tiếng “Fiat” còn thể hiện điều này: Thiên Chúa ngỏ lời, và con người đáp lời thì kế hoạch cứu độ của Thiên Chúa mới có thể được thực hiện. Ông Abraham đã bỏ lại gia đình và ra đi như Chúa đã phán với ông (x. St 12). Nhờ đức tin của ông mà một dân riêng được Thiên Chúa quy tụ, và qua dân ấy, Người bắt đầu thực hiện ý định cứu độ. Cũng thế, nhờ tiếng “Fiat” của Đức Mẹ mà công cuộc làm cho nhân loại “trở nên tinh tuyền và thánh thiện nhờ tình thương của Thiên Chúa, trong Đức Kitô” (Ep 1,4b) được khởi sự.

[2] Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan XXIII, Tông thư Mater et Magistra, số 261

[3] x. Gaudete et Exsultate, số 162

[4] x. Đức Hồng y Px. Nguyễn Văn Thuận, Đường hy vọng, số 24

Tác giả: Đức Hữu