Kiêu ngạo

Lời Chúa hôm nay còn cho ta thấy giá trị của khiêm nhường ở mức cao hơn những quan niệm thông thường của đời sống nhân sinh: ai khiêm nhường thì đẹp lòng Chúa và được Chúa yêu mến, nâng cao; ngược lại, kẻ kiêu ngạo, không đẹp lòng Chúa, tự chuốc tai hoạ và bị hạ bệ…

“Sự kiêu ngạo rất tinh tế, đến nỗi - nếu không cẩn thận - với những chủ quan đạo đức, chúng ta sẽ ‘tự hào về sự khiêm tốn’ của mình. Khi điều này xảy ra, tốt trở nên xấu; nhân đức trở thành tệ nạn; công chính trở nên bất chính!

Người ta thường nói “Nhún nhường quý trọng biết bao. Khoe khoang kiêu ngạo ai nào có ưa”. Khiêm tốn chính là phẩm hạnh cao quý của con người. Nó được thể hiện qua thái độ sống tôn trọng người khác và nhận thức đúng về chính mình.

“Kiêu ngạo là điều đáng ghét đối với Chúa và con người [...]. Làm sao mà tro bụi lại dám kiêu căng? [..] Khi con người bắt đầu kiêu căng thì xa lìa Chúa; lòng nó xa lìa Đấng Tạo Thành [...]. Chúa lật đổ ngai cao của người cường quyền, và đặt người hiền lành lên thay”.

Trong bài giáo lý tuần này Đức Thánh Cha nói về hai thói xấu: ghen tị và kiêu ngạo háo danh. Đây là hai thói xấu của người muốn được sự chú ý của toàn thế giới, chỉ chú trọng vào mình. Thói ghen tị, khi bị thúc đẩy bởi sự oán giận người khác, có thể dẫn đến sự căm thù sát hại người khác.

“Nếu các con không ăn ở công chính hơn các kinh sư và người Pharisêu, thì sẽ chẳng được vào Nước Trời!”. Paul W. Powell nhận xét, “Sự kiêu ngạo rất tinh tế, đến nỗi, nếu không cẩn thận, với những ‘chủ quan đạo đức’, chúng ta sẽ ‘tự hào về sự khiêm tốn’ của mình.

Trong tập thơ của mình, William Cowper viết, “Sự tôn trọng của thế giới chỉ là một món hối lộ. Để mua lấy bình yên của nó, bạn phải bán sự bình yên của mình. Bạn phải làm nô lệ cho một lũ kiêu ngạo, họ ghét bạn khi ban cho bạn những niềm vui vô bổ.

Paul W. Powell nhận xét, “Sự kiêu ngạo rất tinh tế, đến nỗi, nếu không cẩn thận, với ‘những chủ quan đạo đức’, chúng ta sẽ tự hào về sự khiêm tốn của mình.

Gordon H. Taggart nói, “Tôi ước tôi đủ trung thực để thừa nhận mọi khuyết điểm của mình; đủ thông minh để chấp nhận những lời tâng bốc mà không khiến tôi trở nên kiêu ngạo; đủ cao để đứng lên trên sự dối trá; đủ mạnh mẽ để trân trọng tình yêu;

Khiêm nhường bao nhiêu cũng không đủ, chỉ một chút kiêu ngạo cũng là quá nhiều. Đừng vì cho mình là đạo đức mà vui mừng trong tự mãn, cũng đừng vì mình tội lỗi mà khép kín trong tuyệt vọng.

Các nhà tu đức liệt kê một căn bệnh về tâm hồn rất khó cứu chữa là bệnh tự mãn. Người tự mãn tự cho mình đã đầy đủ, cứ nghĩ mình là nhất, từ đó sinh ra kiêu ngạo, lấy mình là trung tâm, coi khinh người người khác, đến nỗi ngay trong cách cầu nguyện:

Kiêu ngạo là một khuynh hướng dường như có sẵn trong con người, chỉ chờ cơ hội để bộc phát. Tội nguyên tổ là một ví dụ điển hình. Vì muốn bằng Thiên Chúa, nên ông bà Ađam Evà đã bất tuân lệnh của Ngài và ăn trái cấm.

Paul W. Powell nhận xét, “Sự kiêu ngạo rất tinh tế, đến nỗi, nếu không cẩn thận, chúng ta sẽ tự hào về sự khiêm tốn của mình với ‘những ấn tượng chủ quan’. Khi điều này xảy ra, điều tốt trở thành xấu; nhân đức trở thành tệ nạn!

Để chuẩn bị cho sứ mạng công khai loan báo Tin Mừng cứu độ, Đức Giêsu đã trải qua bốn mươi ngày đêm trong hoang địa, chịu ma quỉ cám dỗ về của ăn vật chất “Nếu là con Thiên Chúa thì hãy biến đá thành bánh” để giải quyết cơn đói đang dày vò; vinh quang và danh dự trần thế “Tôi sẽ cho ông toàn quyền cai trị cùng với vinh hoa lợi lộc của các nước này nếu ông bái lạy tôi”, và kiêu ngạo gieo mình xuống từ trên nóc đền thờ “Nếu ông là Con Thiên Chúa thì đứng đây mà gieo mình xuống đi!

Thái độ khiêm nhường và kiêu ngạo được thể hiện rõ trong hình ảnh hai người cùng lên đền thờ để cầu nguyện. Người Pharisêu “đứng thẳng” tạ ơn Chúa, còn “người thu thuế đứng xa xa, không dám ngước mắt lên trời, đấm ngực mà kêu xin”.

Lạy Chúa, xin cho chúng con luôn biết khiêm nhường nhận ra Chúa là nguồn gốc và cùng đích của muôn loài và luôn xác tín Đức Giêsu là Đấng Cứu Độ duy nhất có sức cứu rỗi tất cả nhân loại. Để khi nhận ra điều đó, chúng con chỉ thờ lạy, kính mến một mình Chúa là Đấng Toàn Năng và trả lại cho Ngài những điều thuộc về Ngài mà chúng con vì kiêu ngạo đã làm mất lòng Chúa.

Ngay từ thuở tạo thiên lập địa, Thiên Chúa đã dựng nên vũ trụ vạn vật và con người cách hoàn hảo. Người dựng nên mọi sự từ hư không theo ý muốn của mình và theo một trật tự thật kỳ diệu, Thiên Chúa thấy những gì Người dựng nên đều tốt đẹp, và cảm thấy hài lòng về những sự vật mình dựng nên (x. St 1,1 - 2,4a). Nhưng rồi Sa-tan, kẻ thù của Thiên Chúa đã đến gieo sự ác vào trần gian, chúng mang theo “những chiếc mặt nạ kiêu ngạo, hận thù, ghen ghét,…”, và tìm đến với “tác phẩm con người mà Thiên Chúa mới dựng nên”, để quyến rũ họ. Sa-tan tìm mọi lời lẽ ngon ngọt và gian manh nhất để quảng bá “thương hiệu”, chúng dùng mọi thủ đoạn để tiếp thị “sản phẩm mặt nạ” của mình.