Lễ Thánh Đaminh trong tiềm thức người Bùi Chu

Thứ bảy - 06/08/2016 11:53 2138

Lễ Đức Maria Vô nhiễm Nguyên tội và lễ kính cha thánh Đaminh là hai đại lễ của giáo phận Bùi Chu. Chắc hẳn, từ sâu trong tâm thức ai cũng có những ký ức cho riêng mình về hai ngày đại lễ này đơn giản vì ngày lễ đã trở thành ngày truyền thống của giáo phận. Hơn nữa, ta có thể nói rằng nó đã trở thành thành “ngày giỗ tổ của Giáo phận” và là nét đẹp văn hóa trong đời sống đạo riêng của người Bùi Chu.

Truyền thống tốt đẹp này được bắt nguồn từ xa xưa với những lần con cái giáo dân Bùi Chu “khăn gói quả mướp, quốc bộ, lội sông, cơm nắm muối vừng” trẩy hội lễ quan thầy giáo phận, phải chăng những cái tên Vô Tình, Lạc Quần cũng được hình thành từ nét văn hóa sống đạo này?

Sử ký Địa phận Trung, xuất bản tại Phú Nhai Đường năm 1916 đã viết: “Lễ đầu Dòng hay ngày Lễ ông Thánh Duminhgô, thì các đấng giảng đạo và phần nhiều các đấng thầy cả bản quốc, và cả Đức Thầy trong Địa phận cũng đứng đầu mà đến hội nhau tại nơi Cha Chính trị sở và làm Lễ trọng. Ngày ấy Đức Thầy làm Lễ chính tiệc cách trọng thể, Lễ đoạn kiệu ảnh tượng ông Thánh Duminhgô chung quanh Nhà thờ, rồi các Đấng bậc trong nhà Đức Chúa Lời, là Đức Thầy, Cha Chính và các đấng giảng đạo, các đấng thầy cả bản quốc, các thầy, các chú, các cậu ở nhà chung hay là ở các nhà xứ khác đã đến thông công, thì hội nhau ở nhà nguyện nhà chung, rồi Đức Thầy ngồi giữa, còn Cha Chính và các đấng thì ngồi hai bên Đức Thầy; bấy giờ các đấng thầy cả, các thầy, các chú, và các cậu cứ lượt mà lậy riêng Đức Thầy và Cha Chính, cùng lậy chung các đấng thầy dòng nữa, có ý tạ ơn Đức Chúa Lời và kính trọng ông Thánh Duminhgô trong con cái người, vì chưng ơn lành Đức Chúa Lời đã thương ban cho nước An Nam vì công nghiệp các thầy dòng, cùng được biết mọi cách cho được ăn mày phần rỗi cho chắc”.

Từ những ghi chép trên, ngược lại dòng lịch sử để dần khám phá ra hồng ân Thiên Chúa ngang qua thánh quan thầy Đaminh tuôn đổ xuống trên Giáo phận. Dòng Anh Em Giảng Thuyết - Dòng Đa Minh, là một hội dòng lớn của Giáo hội Công giáo, được thành lập bởi Thánh Đaminh và được Tòa Thánh phê chuẩn ngày 22/12/1216 với mục đích nhằm quy tụ một số Linh mục chuyên trách: rao giảng “Lời Chúa”, một công việc trước đó thuộc quyền Giám mục.

Năm 1550, vì những đòi hỏi rất cấp bách tại Việt Nam: số tân tòng tiếp tục gia tăng, Giám mục Phanxicô Pallu đã gửi lời mời đến linh mục Giám Tỉnh Dòng Anh Em Thuyết Giáo Felipe Pardo, O.P nên từ Manila, tỉnh Dòng Rất Thánh Mân Côi, thuộc dòng Đa Minh, đã phái hai Linh mục Juan de Santa Cruz và Juan Arjona đến hoạt động chung với Hội Thừa Sai Paris.

Ngày 09/09/1659, khi Toà Thánh chính thức thành lập 2 giáo phận đầu tiên tại Việt Nam thì vùng đất Bùi Chu đã có đông giáo hữu thuộc giáo phận Đàng Ngoài do các thừa sai dòng Tên rồi đến các cha dòng Đa Minh phục vụ.

Năm 1679, Giáo hoàng Innocenxio XI chia lại Giáo phận Ðàng Ngoài thành hai miền: Tây Ðàng Ngoài trao cho Hội Thừa Sai Paris dưới quyền quản nhiệm Giám mục De Bourges, và Ðông Ðàng Ngoài lúc ban đầu cũng do Giám mục Deydier của Hội Thừa Sai Paris phụ trách. Năm 1693 Giám mục Deydier qua đời, Giám mục De Bourges xin Tòa Thánh trao giáo phận này cho Dòng Thánh Ða Minh. Suốt thời gian 1679-1848, Toà giám mục thường được đặt tại Lục Thủy Hạ (Liên Thủy), Trà Lũ, Trung Linh và Bùi Chu. Từ năm 1757, Toà Thánh trao giáo phận Đông cho các cha dòng Đa Minh coi sóc và đảm nhiệm việc truyền giáo. Năm 1715, Cha chính Bustamante Hy và các anh em thừa sai Duminhgô thấy được vai trò cần thiết của những chị em sống độc thân trong việc phục vụ, mở mang nước Chúa nên đã thiết lập nhà Mụ đầu tiên tại Trung Linh, tiền thân của Hội Dòng Nữ Đa Minh Bùi Chu.

Trải qua lịch sử, thánh Đaminh luôn đồng hành cùng Giáo phận cho đến ngày nay và việc nhận Ngài làm quan thầy như một lời tri ân con cái Bùi Chu dâng lên Cha Thánh Đaminh - Thánh đầu dòng - Thánh tổ phụ và hội dòng Anh em giảng thuyết do Ngài lập lên.

Trong một khía cạnh khác, đại lễ luôn đi song hành cùng lịch sử giáo phận khi những biến cố lớn thường diễn ra trong những ngày này, gần đây nhất: Thánh lễ tấn phong Giám mục Bùi Chu được cử hành vào ngày đại lễ với Đức cố Giám mục Giuse Vũ Duy Nhất ngày 08/08/1979 và ngày 08/08/2001 với Đức cố Giám mục Giuse Hoàng Văn Tiệm.

Lịch sử cũng ghi nhận số tín hữu tham dự đại Lễ đông đảo. “Năm 1854 Đức Thầy An làm Lễ đầu Dòng ở làng Lục Thủy hạ (Liên Thủy) cách trọng thể linh đình, có đủ các đấng các cụ, nhiều anh chị em về các nhà xứ các nhà mụ trong Địa phận, và hơn hai vạn bổn đạo đến thông công. Đức Cha tận dụng dịp tốt lành ấy để hội công đồng riêng Địa phận mà bàn luận nhiều việc có ích chung” (Sử ký Địa phận Trung, in tại Phú Nhai Đường năm 1916, trang 71) Trong những năm gần đây con số này giao động từ 30 - 60.000 giáo dân tham dự.

Thời tiết trong ngày đại lễ năm nào cũng khắc nghiệt khi mưa bão có lúc nắng nóng tới 40 độ C nhưng, như lời nhận xét của Đức HY Roger Etchegaray từ Tòa Thánh Vatican đã từng nhận xét về giáo dân Bùi Chu khi ngài sang thăm: “Giáo dân Bùi Chu không sợ nóng, không sợ mưa, tất cả vì lòng mến Chúa”.

Ngày nay, cùng với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật và không còn nữa những cấm cách do thời cuộc, con cái giáo phận Mẹ Bùi Chu có cơ hội hơn để tham dự và dù ở muôn phương cũng hẹn nhau “về quê Giỗ tổ” qua đó được nhìn lại quá khứ lịch sử hào hùng của cha anh để tri ân quá khứ, hơn hết lãnh nhận Lòng Thương Xót từ Chúa Cha đặc biệt, trong năm Thánh 2016.

Thánh lễ năm nay sẽ diễn ra lúc 09 giờ ngày 08/08/2016 tại quảng trường nhà thờ Chính tòa Bùi Chu và được truyền hình trực tiếp trên website Giáo phận http://gpbuichu.org/ hoặc theo đường link Youtube.

https://www.youtube.com/watch?v=d0RBGL3ujJA

Tác giả: Hoàng Đức tổng hợp