Lý trí

Thiên Chúa không tạo ra sự chết chóc hay bất sự xấu xa nào. Vì tội lỗi xuất hiện mọi sự đã bị đảo lộn và trở nên nhơ uế. Loài người đã để sự dữ che mờ lý trí, con tim đã lỗi nhịp yêu thương.

Ngay sau khi bước ra khỏi cánh gà sân khấu của thế giới huyền thoại, triết học đã không ngừng thể hiện sự ngạc nhiên của lý trí trước mọi vấn đề của thế giới, con người và thượng đế.

Actus humanus (hành vi nhân linh) là hành vi của con người với tính chất thật nhất của họ. Hành vi nhân linh được làm với ý thức (hiểu biết) và có chọn lựa, được thực hiện qua và với những khả năng của con người, với lý trí và với ý chí tự do, hành vi mà chúng ta có thể mang trách nhiệm về nó.

Trong tất cả những thụ tạo được Thiên Chúa dựng nên, con người có vị trí trổi vượt. Trổi vượt ở chỗ con người được thông chia lý trí, ý chí và tự do của Thiên Chúa, đặc biệt hơn là để chúng ta có đời sống sung mãn trong mối tương quan mật thiết với Đấng Tạo hóa.

Hôm nay giáo hội kính nhớ biến cố trở lại của thánh Phaolô, kết thúc tuần cầu nguyện cho sự hiệp nhất các Kitô hữu. Sự trở lại của thánh nhân mà Giáo Hội mừng kính hôm nay không phải là sự trở lại của kẻ sống bê tha tội lỗi nay trở về với Thiên Chúa và Giáo Hội, cũng không phải là sự trở lại của một người đã nhờ sự hiểu biết của lý trí để nhận ra Thiên Chúa mà là sự trở lại của niềm tin, một sự chuyển hướng đột ngột, quay ngược trở lại với Chúa Giêsu Phục Sinh

Đức Thánh Cha Phanxicô đã chia sẻ với 39 giám mục trong một thánh lễ của Hội đồng Giám mục Châu Âu (CCEE). Thánh lễ đánh dấu sự khai mạc của hội nghị toàn thể Hội đồng giám mục, đang diễn ra tại Rôma từ 23-26 tháng 9. Ngài nói: “Thiên Chúa làm cho mình được tỏ lộ trên dung nhan và hành động của những người được biến đổi qua sự hiện diện của Ngài.

Trong Thông điệp Đức tin và lý trí, Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II nói: “Con người không được dựng nên để sống một mình”[1]. Qủa thực, tự bản chất con người là một hữu thể mở ra và sẽ không trọn hảo nếu không mở ra để gặp gỡ và sống liên đới với tha nhân.

Thiên Chúa thật khôn ngoan. Ngài đã tạo dựng con người và ban cho họ lý trí ý và chí tự do. Lý trí giúp cho con người có khả năng nhận biết, suy xét, cân nhắc vấn đề để đưa ra quyết định sao cho hợp lý; ý chí tự do để con người chọn lựa và theo đuổi điều mình đã chọn.

Để lãnh nhận được phương dược trường sinh, mỗi chúng ta cần có đức tin mạnh mẽ chứ không chỉ dùng lý trí đơn thuần của con người. Vì nếu chỉ dừng lại ở lý trí con người, thì chúng ta rất dễ rơi vào thái độ của người Dothái năm xưa. Xin Chúa thêm đức tin cho mỗi chúng con.

Ngôn ngữ hay tiếng nói là phương tiện giao tiếp không thể thiếu giữa người với người. Nhờ tiếng nói mà mọi người có thể hiểu được tâm tư, tình cảm yêu, ghét, giận, vui… của người đối diện. Làm người chúng ta được Thiên Chúa ban cho trí khôn, tự do và lý trí để suy nghĩ phân biệt và lựa chọn nói gì?

Nội dung chính trong buổi tiếp kiến chung lần này được ĐTC trình bày là noi gương Tổ phụ Abraham, người đã tin vào điều không thể được và hy vọng vượt quá sự hiểu biết lý trí của con người. Abraham chính là cha của niềm tin và hy vọng. Niềm tin và hy vọng của Abraham như sợi chỉ đỏ, nối kết các tiên tri đến các tông đồ và tới chúng ta ngày nay.

Trong cuộc sống, xung đột, va chạm, và xúc phạm đến nhau là điều không tránh khỏi. Những lúc giận dữ, con người thường mất bình tĩnh, lý trí thiếu sáng suốt, và có thể gây ra những hậu quả đáng tiếc. Vậy đức ái Kitô giáo đưa ra những chuẩn mực nào để dạy cho chúng ta về sự tha thứ không?

Thái độ hai mặt của con người giúp chúng ta liên tưởng đến hậu quả của tội nguyên tổ: con người đã bị bản năng lấn át, phần ý chí lấn át phần lý trí. Do vậy, con người dễ hướng chiều về điều xấu và dễ phạm tội hơn. Hôm nay, Chúa Giê-su một lần nữa nhắc nhở chúng ta luôn ý thức về hậu quả của nguyên tội hầu biết cậy trông vào sức mạnh của Thiên Chúa mà chống trả lại sự lấn át của bản năng đang cư ngụ trong mình và rình chờ cơ hội để điều khiển con người.

Tình yêu đích thực trong hôn nhân không có tính toán và vượt qua mọi cách biệt về địa vị, nghề nghiệp, tuổi tác và ngoại hình để một người nam và một người nữ hoàn toàn tự do nói lên sự ưng thuận của mình.