Tổng thể chuyến thăm Việt nam của Obama

Thứ tư - 25/05/2016 14:12 5956

Trong các ngày 23-25/05/2016, Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ ông Barack Obama có chuyến thăm chính thức cấp nhà nước tới Việt Nam. Chuyến đi được nhiều người kỳ vọng và đã tạo nên dấu mốc lịch sử quan trọng khi Mỹ chính thức gỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí sát thương với Việt Nam, sớm thông qua Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TTP) cùng với đó là hàng loạt các thỏa thuận về kinh tế, chính trị quan trọng khác qua đó đưa mối quan hệ Việt - Mỹ lên tầm cao mới tiến tới bình thường hóa hoàn toàn.

Trước đó vào lúc 21h30 tối ngày 22/5, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Hà Kim Ngọc, Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước Đào Việt Trung cùng các quan chức cấp cao khác đã có mặt tại sân bay Nội Bài (Hà Nội) đón Tổng thống Obama và đoàn tùy tùng với hơn 800 người và các thiết bị an ninh khách, đặc biệt 2 siêu xe “The beast” được chuyên chở bằng máy bay quân sự. Trần Mỹ Linh, 21 tuổi, sinh viên trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học quốc gia Hà Nội đại diện người dân chủ nhà Việt Nam tặng TT bó hoa tươi thắm ngay khi ông vừa bước xuống máy bay.

Ngày làm việc đầu tiên của TT Obama tại Việt Nam bắt đầu lúc 10h30 sáng 23/5 với lễ đón chính thức do Chủ tịch nước Trần Đại Quang chủ trì diễn ra tại Phủ chủ tịch. Trên các tuyến đường quanh khu vực quảng trường Ba Đình, từ sáng sớm đã có rất đông người dân chờ đón đoàn Tổng thống Mỹ.

Sau ghi thức cử hành Quốc Ca và duyệt đội hình danh dự, hai lãnh đạo tiến vào phòng họp chung, chứng kiến lễ kí kết các văn kiện hợp tác giữa một số doanh nghiệp hai nước: Hãng hàng không Vietjet (Việt Nam) đặt mua 100 tàu bay trị giá 11.3 tỉ USD của Tập đoàn chế tạo máy bay Boeing (Mỹ) trong 04 năm và mua động cơ Pratt&Whitney, MOU về hợp tác điện gió giữa GE và Bộ Công thương Việt Nam. Sau đó Tổng thống Obama được Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Thị Kim Ngân đưa tới thăm Nhà sàn và cho cá ăn tại Ao cá Bác Hồ.

Trong phần họp báo kết quả cuộc hội đàm, Chủ tịch nước Trần Đại Quang cho biết: "Hai bên cam kết thực hiện các nguyên tắc tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, thể chế của nhau. Việt Nam đánh giá cao việc Hoa Kỳ dỡ bỏ lệnh cấm bán vũ khí sát thương và khẳng định nỗ lực sớm thông qua hiệp định TPP. Về các vấn đề khu vực, thế giới, hai bên nhất trí tăng cường hợp tác, quan hệ. Phía Hoa Kỳ hỗ trợ Việt Nam tổ chức hội nghị thượng đỉnh APEC 2017”…

Tổng thống Mỹ Barack Obama cảm ơn Chính phủ và người dân Việt Nam đã tiếp đón nồng hậu. Sau đó tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương mà Washington mà áp đặt lên Việt Nam 41 năm qua.

Trả lời báo chí về quyết định lịch sử này, ông Obama cho biết Mỹ không phụ thuộc bất cứ điều gì từ “yếu tố” Trung Quốc, mà đây chỉ là một phần của tiến trình bình thường hóa quan hệ Mỹ - Việt.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc ngày 24/05 chỉ trích gay gắt việc Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận vũ khí sát thương với Việt Nam, cho rằng động thái này là nhắm vào Trung Quốc. Tương tự, Hiệp định đối tác Kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) có Việt Nam tham gia mà không có Trung Quốc, là “một trong số ba tấm lưới Mỹ muốn giăng lên để bó chặt Trung Quốc” Việc ông Obama tuyên bố dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận có thể là một ngạc nhiên đối với báo chí Trung Quốc, vì trước đó họ tự tin tuyên bố việc Mỹ dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương cho Việt Nam là điều không thể xảy ra (theo AFP) China Daily, tờ báo tiếng Anh của chính quyền Trung Quốc cho rằng “Hai cựu thù giờ trở thành bạn và đang nỗ lực tăng cường mối quan hệ hợp tác thương mại, quân sự và chính trị. Động thái này cho thấy không có đồng minh bất diệt, kẻ thù vĩnh viễn, chỉ có lợi ích bất diệt và vĩnh viễn”.

Chiều cùng ngày, sau khi dự tiệc chiêu đãi của Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Tổng thống Barack Obama đã có cuộc gặp với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại Văn phòng Chính phủ và hội kiến Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Buổi tối đầu tiên tại Hà Nội, ông nhận được sự chào đón nồng nhiệt khi xuất hiện bình dị trên tuyến phố đông đúc ở trung tâm Thủ đô để thưởng thức món bún chả, món ăn quen thuộc của người Hà Nội lúc 20g tối tại quán Hương Liên (số 24 đường Lê Văn Hưu, Hà Nội) Bước vào quán ăn, Tổng thống Mỹ tươi cười bắt tay, hỏi thăm quản lý và các nhân viên trong quán, đông dao người dân chào đón ông cho thấy sự mến khách của người Việt Nam đối với vị Tổng thống thân thiện.

Ngày làm việc thứ 2, lúc 12g10 tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia, ông Obama có bài phát biểu dài khoảng 30 phút trước các nhà ngoại giao nước ngoài và hàng ngàn sinh viên các trường Đại học ở Hà Nội. Sự kiện được phát sóng trực tiếp trên kênh truyền hình quốc gia (VTV1)

Tổng thống Obama bước vào hội trường và nói lời chào bằng tiếng Việt: “Chúng tôi xin cám ơn sự chào đón nồng nhiệt mà các vụ đã dành cho chúng tôi. Xin cám ơn sự có mặt của các bạn ở đây. Sự thân thiện của người Việt đã chạm tới trái tim tôi. Nhiều người đứng bên đường, vẫy chào tôi. Đêm qua tôi ăn thử bún chả, và uống vài chai bia Hà Nội. Tôi phải nói rằng tôi chưa từng nhìn thấy nhiều xe máy như vậy ở thủ đô Hà Nội. Tôi chưa từng thử đi ngang qua đường nhưng khi trở lại, tôi hy vọng mình dám bước qua”

Sau đó TT lần lượt nói về các vấn đề như Nhân quyền, Biển Đông, bảo vệ môi trường, Phụ nữ và bình đẳng giới…

Ông Obama khiến cả khán phòng xúc động khi dẫn bài thơ Thần “Nam quốc sơn hà” nổi tiếng của Lý Thường Kiệt: “Sau nhiều thế kỷ số mệnh của các bạn không phải lúc nào cũng được tự quyết định. “Sông núi nước Nam vua Nam ở, Rành rành định phận ở sách trời” Chúng ta xây dựng thông lệ chung tất cả quốc gia đều là quốc gia có chủ quyền, dù lớn hay nhỏ phải được tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ. Các nước lớn không được bắt nạt các nước nhỏ hơn, việc giải quyết các tranh chấp cần tiến hành hòa bình. Ở Biển Đông, chúng tôi không phải là một bên tranh chấp, nhưng chúng tôi khẳng định và đề cao quyền tự do hàng hải và hàng không; tự do thương mại không bị ngăn trở; giải quyết các tranh chấp thông qua pháp lý và luật pháp quốc tế. Nước Mỹ sẽ đưa tàu và máy bay di chuyển ở bất kỳ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép, và ủng hộ quyền của các nước khác hành động như vậy…

Về vấn đề nhân quyền tại Việt Nam, ông Obama khẳng định: “Bảo vệ nhân quyền không đe dọa ổn định chính trị mà là nền móng của phát triển” Hai thế kỷ trôi qua và nước Mỹ vẫn chưa thể đạt được toàn bộ những ý tưởng khởi sinh ra nó. Chúng tôi vẫn có vấn đề và vẫn bị chỉ trích, cam đoan là thế. Tôi nghe những lời chỉ trích đó hàng ngày. Nhưng những lời chỉ trích tạo ra tranh luận, thách thức các vấn đề và cho phép mọi người đều được có tiếng nói. Sự chỉ trích giúp chúng tôi lớn mạnh, phát triển, và công bình hơn. Tôi đã nói từ lâu, nước Mỹ không có ý định áp đặt thể chế chính trị lên Việt Nam. Nhưng những quyền mà tôi nói ở đây, tôi tin nó không chỉ là giá trị của Mỹ mà là những giá trị có tính toàn cầu. Nó được ghi nhận trong Tuyên Ngôn Nhân Quyền Phổ Quát. Những quyền này còn được ghi nhận trong chính Hiến pháp của Việt Nam rằng công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, quyền tiếp cận thông tin, quyền hội họp, quyền tụ tập và quyền biểu tình. Những điều đó nằm trong chính Hiến pháp của Việt Nam! Và sau chót thì tương lai của Việt Nam phải được chính người dân Việt Nam quyết định. Khi quyền tự do ngôn luận và quyền tự do biểu đạt và khi người dân có thể chia sẻ ý tưởng, truy cập internet và mạng xã hội mà không có ngăn trở, nó sẽ là nhiên liệu cho nền kinh tế để phát triển. Đó là cách mà các ý tưởng mới hình thành, là cách mà Facebook xuất hiện. Đó là cách những công ty vĩ đại của chúng tôi hình thành. Vì con người có ý tưởng mới, khác biệt và họ có thể chia sẻ nó. Còn quyền tự do báo chí, khi nhà báo, blogger có thể đưa ra ánh sáng những gì bất công và lạm dụng, nó sẽ khiến các công chức phải chịu trách nhiệm về việc làm của mình và giúp công chúng tự tin hơn rằng hệ thống thực sự hiệu quả. Khi ứng cử viên có thể tranh cử một cách thật tự do và cử tri có thể tự do bầu trong một cuộc bầu cử tự do và công bằng, nó giúp cho đất nước bền vững vì người dân biết rằng tiếng nói của họ được lắng nghe và sự thay đổi trong hòa bình là hoàn toàn có thể. Và nó cũng giúp có thêm nhân lực cho hệ thống. Khi ta có quyền tự do hội họp, và công dân có quyền tự do hiệp hội trong xã hội dân sự, đất nước sẽ có khả năng giải quyết các thách thức mà đôi khi chính quyền không thể tự mình đối phó. Cho nên, quan điểm của tôi rằng bảo vệ các quyền con người không phải là sự đe dọa cho ổn định mà chính là góp phần tạo sức mạnh cho xã hội và là nền móng cho sự phát triển. Sau hết thì đó là khát vọng được hưởng những quyền này đã thôi thúc nhân dân toàn thế giới kể cả ở Việt Nam đứng lên lật đổ chủ nghĩa thực dân. Tôi tin rằng tôn trọng những quyền này một cách tuyệt đối chính là tôn trọng nền độc lập mà rất nhiều thế hệ đã nâng niu kể cả ở Việt Nam, một quốc gia đã tuyên bố thuộc về nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Việt Nam sẽ đạt được những điều này khác với cách Hoa Kỳ đã làm và mỗi quốc gia đều khác nhau. Nhưng nó luôn tồn tại những nguyên tắc chung mà tôi tin chúng ta luôn phải cùng nhau làm việc và phấn đầu cùng nhau. Vận mệnh trong tay bạn và ngay bây giờ. Hãy hành động và Hoa Kỳ sẽ là bạn đồng hành, đối tác tin cậy."

Ông Obama nhấn mạnh và đó là thông điệp mạnh mẽ và chân thành nhất mà Ông muốn chuyển đạt đến quốc dân Việt Nam: Tương lai Việt Nam sẽ tốt hơn nếu đó là một chính phủ của dân, do dân và vì dân.

Sau cùng, Ông Obama đưa ra những nhận định về tương lai sáng lạng trong mối quan hệ Việt Mỹ qua đó mời gọi cộng đồng cùng hành động:

Thế hệ trước của người Mỹ đến đây để chiến đấu, nhưng thế hệ sau của người Mỹ đã đến đây đóng góp cho sự phát triển của Việt Nam và làm sâu sắc hơn tình hữu nghị hai nước. Các công ty hàng đầu, đại học danh tiếng Mỹ đã đến Việt Nam để hợp tác, đào tạo về khoa học công nghệ, toán học, y tế… vì khi chúng tôi muốn chào đón nhiều công dân, thanh niên Việt Nam sang Mỹ thì chúng tôi cũng muốn thế hệ trẻ Việt Nam được hưởng những giá trị giáo dục tốt hơn. Do vậy, tôi rất vui mừng thông báo với các bạn, mùa thu năm nay Đại học Fullbright sẽ đi vào hoạt động tại TP HCM. Đại học này phi lợi nhuận, chất lượng cao sẽ cung cấp nhiều học bổng cho sinh viên Việt Nam và đóng góp cho hợp tác giáo dục giữa hai nước. Các sinh viên, học giả, nhà nghiên cứu hai nước sẽ tập trung vào các lĩnh vực như chính sách công, quản trị doanh nghiệp, hợp tác trong các lĩnh vực máy tính, từ thơ của Nguyễn Du, triết học của Phan Chu Trinh tới lĩnh vực toán của GS Ngô Bảo Châu. Chúng tôi mong muốn sẽ kết nối những doanh nghiệp trẻ Việt - Mỹ. Nếu có thể tiếp cận với công nghệ, kỹ năng mà người Việt cần thì sẽ không có gì là trở ngại với các bạn.

Chúng tôi mong muốn khuyến khích cả phụ nữ Việt Nam, những người có tài năng để đảm bảo về bình đẳng giới ở Việt Nam. Từ thời đại Hai Bà Trưng đến nay, người phụ nữ Việt Nam luôn mạnh mẽ, tự cường và giúp cho đất nước Việt Nam tiến lên phía trước. Khi chúng ta có một gia đình tốt, phụ nữ được đi học và có vị trí xứng đáng ở trường học, chính phủ, trong giới lãnh đạo thì chúng ta sẽ có cuộc sống tốt đẹp hơn. Điều này luôn đúng kể cả ở Mỹ cũng như Việt Nam.

Với tư cách là Tổng thống Mỹ, tôi ủng hộ mạnh mẽ TPP, bởi vì điều đó sẽ giúp các bạn dễ dàng trao đổi thương mại với chúng tôi. Điều này sẽ giúp cho Việt Nam không phải phụ thuộc thương mại với quốc gia nào duy nhất. TPP cũng sẽ giúp thúc đẩy hợp tác vùng, giúp các bạn giải quyết các vấn đề bình đẳng kinh tế, thúc đẩy nhân quyền, giúp cho người lao động có điều kiện lao động an toàn hơn.

Về thách thức toàn cầu, Việt Nam cần bảo vệ các nơi như vịnh Hạ Long, Sơn Đoòng vì tương lai con cháu chúng ta. Nước biển tăng sẽ làm ảnh hưởng đến các vùng ven biển và Việt Nam cần thực hiện cam kết chống lại ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, chống lại ảnh hưởng vùng ngập mặn như đồng bằng sông Cửu Long - nơi cung cấp thực phẩm lớn cho thế giới. Chúng ta cũng phải giúp đỡ cho các nước để xây dựng năng lực về nhiều vấn đề như cải thiện y tế. Mỹ vui mừng khi đã giúp đỡ Việt Nam tham gia hơn nữa nhiệm vụ gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc. Đặc biệt hai nước trước đây tham gia trận chiến, nhưng giờ cùng hợp tác bảo vệ hòa bình. Việt Nam và Mỹ cần nỗ lực hơn nữa trong việc tăng cường đối thoại hai bên. Nhìn vào lịch sử, thách thức mà chúng ta vượt qua, tôi lạc quan vào tương lai của quan hệ hai nước chúng ta. Niềm tin tôi là nhờ nền tảng dựa trên tình hữu nghị. Như Trịnh Công Sơn viết, “nối vòng tay lớn” là mở tấm lòng của mình ra để thấu suốt trái tim mình. Tương lai nằm trong tay các bạn. Mỹ luôn là đối tác và người bạn của các bạn. Mai này, khi người Mỹ, người Việt Nam học cùng nhau, cùng phối hợp sáng tạo với nhau, các bạn hãy nhớ khoảnh khắc tôi đứng ở đây trước các bạn, như Nguyễn Du đã nói: "Rằng trăm năm cũng từ đây. Của tin gọi một chút này làm ghi”

Sau khi kết thúc bài phát biểu, Tổng thống Obama lên xe để ra sân bay Nội Bài. Trên đường ra sân bay Ông cùng đoàn đã trú mưa tại làng Mễ Trì Thượng (quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) Tại đây, Tổng thống Mỹ đã tìm mua đặc sản cốm sau đó mới lên chuyên cơ, bay vào thành phố Hồ Chí Minh. Ông Đào Việt Trung - Chủ nhiệm văn phòng Chủ tịch nước ra tiễn đoàn của Tổng thống Mỹ.

Tại Sài Gòn, TT Mỹ nhận được sự chào đón nồng nhiệt của người dân, ra sân bay Tân Sơn Nhất đón Tổng thống và đoàn tùy tùng có Phó bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND TP.HCM Nguyễn Thị Quyết Tâm, Phó chủ tịch UBND TP Lê Thanh Liêm. Nổi bật trong đoàn đón tiếp là cô gái diện áo dài màu hồng, cầm trên tay bó hoa sen được gói trong màu giấy vàng nhạt, thể hiện sự trang trọng, gần gũi của người dân Việt Nam.

Sau đó ông Obama sẽ rời sân bay Tân Sơn Nhất đi thăm chùa Ngọc Hoàng (quận 1) Tại chùa, một nhà sư nói với ông Obama rằng nếu muốn có con trai, ông có thể cầu nguyện. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Mỹ nhanh chóng trả lời: “Tôi thích con gái” (Thông tin trên do hãng tin AP ghi lại) Chùa Ngọc Hoàng nơi nhà lãnh đạo Mỹ ghé thăm chiều 24-5 được xây dựng vào những năm 1900, đây là điểm dừng chân đầu tiên của ông Obama khi đến TP HCM.

Sau đó TT gặp gỡ các doanh nhân trẻ và các thành viên Sáng kiến Lãnh đạo trẻ Đông Nam Á (YSEALI) buổi gặp gỡ với doanh nghiệp trẻ, cộng đồng doanh nghiệp ở Dreamplex để thảo luận về lợi ích mà TPP đem lại cho quan hệ hai nước.

Sáng ngày 25/5 Tổng thống Mỹ Obama gặp khoảng 1000 bạn trẻ Việt Nam là các thành viên nhóm Sáng kiến Thủ lĩnh trẻ Đông Nam Á tại TP.HCM, đây vốn là một sáng kiến nhằm kết nối với hàng ngàn thanh niên ở 10 quốc gia Đông Nam Á. "Sự thay đổi không xảy ra qua đêm, đòi hỏi thời gian dài, do đó tôi phát triển sáng kiến lãnh đạo trẻ Đông Nam Á, để đưa ý tưởng của các bạn thành hành động. Hiện có khỏang 19.000 sinh viên học ở Mỹ. Họ sẽ đem kỹ năng về Việt Nam để giúp đất nước phát triển". Tổng thống Obama chia sẻ.

13g cùng ngày TT Obama rời Sài Gòn tới Nhật Bản tham dự Hội nghị thượng đỉnh các nước G7 trên chiếc Air Force One, kết thúc chuyến thăm chính thức Việt Nam. Trên đường ra sân bay, ông được rất đông người dân đưa tiễn.

TT Mỹ Barack Obama rời đi đang khi những cơn mưa lớn đổ xuống Hà Nội và một số nơi chịu hạn hán lâu ngày tại Việt Nam. Hy vọng đây là dấu hiệu tốt mở ra một tương lai đầy hứa hẹn về sự hợp tác chặc chẽ lâu bền và toàn diện tác động trên mọi lĩnh vực giữa hai nước mà bấy lâu nay người dân Việt mòn mỏi đợi trông.

Hoàng Đức tổng hợp