Ý nghĩa của lá trong ngày Lễ Lá

Thứ bảy - 12/04/2025 23:19 297

Lễ Lá, hay còn gọi là Chúa Nhật Lễ Lá, là ngày khởi đầu Tuần Thánh trong truyền thống Kitô giáo, đặc biệt là trong Giáo hội Công giáo, Chính Thống giáo, và một số Giáo hội Tin Lành. Ngày này tưởng niệm việc Chúa Giêsu Kitô tiến vào thành Giêrusalem, được dân chúng đón rước như một vị vua, với những cành lá vẫy chào. Những cành lá được sử dụng trong ngày Lễ Lá mang nhiều ý nghĩa thần học, biểu tượng và văn hóa sâu sắc, phản ánh các khía cạnh của đức tin Kitô giáo. Dưới đây là phân tích chi tiết ý nghĩa của “Lá” trong ngày Lễ Lá.

1. Bối cảnh lịch sử và Kinh Thánh

Theo các sách Phúc Âm (Mátthêu 21:1-11, Máccô 11:1-11, Luca 19:28-44, Gioan 12:12-19), khi Chúa Giêsu tiến vào Giêrusalem trước cuộc khổ nạn, dân chúng đã trải áo choàng và đặt những cành lá trên đường để đón Ngài. Phúc Âm theo thánh Gioan ghi rõ: “Ngày hôm sau, đoàn lũ đông đảo đã đến dự lễ, khi nghe tin Đức Giêsu tới Giêrusalem, họ cầm cành lá thiên tuế đi đón Người và reo lên: ‘Hoan hô! Chúc tụng Đấng nhân danh Chúa mà đến, vua Israel!’” (Gioan 12:12-13). “Cành lá thiên tuế” (hay cành lá vạn niên) được nhắc đến trong đoạn này chính là nguồn gốc của việc sử dụng lá trong Lễ Lá.
Trong bối cảnh văn hóa Do Thái thời đó, cành lá, đặc biệt là cành lá thiên tuế, là biểu tượng của niềm vui, chiến thắng và vinh quang. Chúng thường được sử dụng trong các lễ hội, như Lễ Lều (Lễ Sukkot), để ca ngợi Thiên Chúa và chào đón các vị vua hoặc những người chiến thắng trở về

2. Ý nghĩa biểu tượng của Lá trong Lễ Lá

a. Biểu tượng của sự chiến thắng và vương quyền

Cành lá, đặc biệt là lá thiên tuế (cọ), trong truyền thống Do Thái và La Mã cổ đại, là biểu tượng của chiến thắng và vinh quang. Khi dân chúng cầm cành lá để đón Chúa Giêsu, họ công nhận Ngài như một vị vua, Đấng Mêsia mà họ mong đợi sẽ giải phóng dân Israel khỏi ách thống trị của đế quốc La Mã. Tuy nhiên, “chiến thắng” của Chúa Giêsu không phải là chiến thắng chính trị hay quân sự, mà là chiến thắng thiêng liêng: chiến thắng tội lỗi và sự chết qua cuộc khổ nạn và phục sinh của Ngài. Vì thế, cành lá trong Lễ Lá không chỉ là biểu tượng của niềm vui bề ngoài, mà còn tiên báo chiến thắng vĩnh cửu của Chúa Giêsu qua thập giá.

b. Biểu tượng của lòng hoan hỉ và tôn vinh

Việc vẫy cành lá và reo vang “Hosanna” (nghĩa là “Xin cứu độ”) thể hiện lòng hoan hỉ và sự tôn vinh của dân chúng dành cho Chúa Giêsu. Cành lá là dấu hiệu của niềm vui tập thể, phản ánh niềm hy vọng của dân chúng vào một vị vua cứu thế. Trong phụng vụ ngày nay, các tín hữu cầm cành lá trong tay và tham gia rước kiệu để tái hiện sự kiện này, như một cách bày tỏ lòng tôn kính và yêu mến Chúa Giêsu, Đấng đến để cứu chuộc nhân loại.

c. Biểu tượng của sự khiêm nhường và tạm thời

Mặc dù cành lá tượng trưng cho vinh quang, chúng cũng nhắc nhở về tính tạm thời của vinh quang trần thế. Chỉ vài ngày sau khi được dân chúng tung hô, Chúa Giêsu bị chính những người này quay lưng, đòi đóng đinh Ngài. Cành lá tươi xanh hôm nay sẽ héo khô ngày mai, giống như lòng trung thành của con người dễ thay đổi. Điều này mời gọi các tín hữu suy ngẫm về sự khiêm nhường của Chúa Giêsu, Đấng đã chấp nhận khổ đau để hoàn tất chương trình cứu độ, và đồng thời cảnh tỉnh mỗi người về sự cần thiết của lòng trung thành bền vững với Thiên Chúa.

d. Lá và sự chuẩn bị cho cuộc khổ nạn

Lễ Lá không chỉ là ngày của niềm vui, mà còn là khởi đầu của Tuần Thánh, dẫn đến cuộc khổ nạn và cái chết của Chúa Giêsu. Cành lá vì thế mang ý nghĩa kép: vừa là biểu tượng của vinh quang, vừa là lời tiên báo về sự đau khổ. Trong nhiều cộng đoàn, lá được sử dụng trong Lễ Lá sau đó được đốt thành tro để dùng trong Lễ Tro năm sau, đánh dấu sự khởi đầu của Mùa Chay. Chu kỳ này (từ lá thành tro) biểu trưng cho hành trình thiêng liêng của con người: từ vinh quang đến hư không, từ tội lỗi đến ân sủng, qua sự hy sinh của Chúa Giêsu

3. Ý nghĩa thực tiễn trong đời sống đức tin

a. Mời gọi suy niệm về mầu nhiệm khổ nạn và phục sinh

Cành lá trong Lễ Lá không chỉ là một đạo cụ phụng vụ, mà là lời mời gọi các tín hữu bước vào mầu nhiệm khổ nạn và phục sinh của Chúa Giêsu. Khi tham gia rước lá, các tín hữu được khuyến khích suy niệm về hành trình của Chúa Giêsu, từ vinh quang bề ngoài đến thập giá đau thương, và cuối cùng là sự phục sinh vinh hiển. Điều này giúp mỗi người ý thức hơn về tình yêu cứu độ của Thiên Chúa và giá trị của sự hy sinh.

b. Kêu gọi hoán cải và sống đời sống mới

Cành lá nhắc nhở các tín hữu về nhu cầu hoán cải và sống đời sống mới trong Chúa Kitô. Niềm vui của Lễ Lá không dừng lại ở việc tung hô Chúa Giêsu, mà phải dẫn đến một cam kết sống theo giáo huấn của Ngài, sẵn sàng vác thập giá của mình để bước theo Chúa. Cành lá tươi xanh biểu trưng cho sự sống mới mà Chúa Giêsu mang lại qua sự phục sinh của Ngài

c. Tinh thần cộng đoàn và chia sẻ

Việc cầm cành lá và tham gia rước kiệu trong Lễ Lá cũng mang ý nghĩa cộng đoàn. Nó thể hiện sự hiệp nhất của các tín hữu trong việc tôn vinh Chúa Giêsu và cùng nhau bước vào Tuần Thánh. Trong nhiều cộng đoàn, cành lá được chia sẻ với nhau hoặc mang về nhà để đặt ở nơi trang trọng, như một lời nhắc nhở về sự hiện diện của Chúa trong đời sống gia đình

4. Ý nghĩa văn hóa và phong tục

Trong nhiều nền văn hóa, loại lá được sử dụng trong Lễ Lá có thể khác nhau tùy theo vùng miền. Ở các nước phương Tây, người ta thường dùng lá thiên tuế (lá cọ) vì đây là loại lá được nhắc đến trong Kinh Thánh. Ở Việt Nam, nơi lá cọ không phổ biến, các tín hữu thường dùng lá dừa, lá cau, hoặc các loại lá khác có sẵn tại địa phương. Dù khác nhau về hình thức, ý nghĩa của lá vẫn giữ nguyên: đó là biểu tượng của sự chào đón, chiến thắng và niềm vui trong đức tin.
Một phong tục phổ biến ở Việt Nam là sau Lễ Lá, các tín hữu mang cành lá về nhà, làm thành hình thánh giá hoặc đặt trên bàn thờ để cầu bình an. Điều này thể hiện lòng sùng kính và niềm tin vào sự che chở của Chúa Giêsu.

Cành lá trong ngày Lễ Lá mang nhiều tầng ý nghĩa phong phú. Nó là biểu tượng của chiến thắng và vinh quang, nhưng cũng nhắc nhở về sự khiêm nhường và tạm thời của vinh quang trần thế. Lá mời gọi các tín hữu suy niệm về mầu nhiệm khổ nạn và phục sinh, đồng thời kêu gọi họ hoán cải, sống đời sống mới và hiệp nhất trong cộng đoàn đức tin. Qua cành lá, Lễ Lá trở thành một nghi thức vừa vui tươi vừa sâu lắng, chuẩn bị tâm hồn các tín hữu bước vào Tuần Thánh, hành trình cao điểm của năm phụng vụ Kitô giáo.

Tác giả: Lm. Anmai, CSsR