Giuse, mẫu người lý tưởng thời đại cần

Thứ sáu - 01/05/2020 05:32 1955

Mt 2,1-23; Lc 1,26-38. 2,1-7

Có người so sánh vui: Cả thế giới đều phải kiêng nể người Mỹ vì người Mỹ đã nói là làm. Nhưng người Mỹ lại sợ người Nhật vì người Nhật làm rồi mới nói. Người Nhật lại sợ Trung Quốc vì Trung Quốc không nói mà làm. Người Trung Quốc lại sợ Việt Nam vì Việt Nam nói một đằng làm một nẻo…

Dẫu rằng cha ông ta vẫn dạy: “Nói chín thì nên làm mười. Nói mười làm chín kẻ cười người chê”, nhưng“nói nhiều, làm ít, nói một đàng làm một nẻo” đang là căn bệnh khá phổ biến trong mỗi gia đình, nhất là trong xã hội ngày nay. Có lẽ cũng vì thế mà Thiên Chúa đã chọn Giu-se làm cha nuôi Đấng Cứu Thế. Quả thực, chính Lời nguyện Nhập lễ đã trân nhận: Thánh Giuse là người đã thực hiện rất tốt trong giai đoạn đầu của công trình cứu chuộc. Thiết tưởng thánh nhân là mẫu người lý tưởng cho cả con người thời đại:

MẪU NGƯỜI NÓI ÍT HIỂU NHIỀU: Giữa một xã hội ăn nói xối xả, chẳng chịu uốn lưỡi bảy lần, lời vang ra mật ngọt chết ruồi, giết người không dao; không phải chỉ có những vụ "cho chó ăn bả", mà "người cho người ăn bả" cũng nhan nhản. Họ thuộc dòng máu: lương tâm bán rẻ hơn cả lương thực, chân lý chân giò một giá thôi. Chính trong bối cảnh ấy đã xuất hiện một Giuse yêu thích sự thinh lặng, cô tịch. Giuse là một con người nhạy bén đến độ cả trong mơ còn thức để lắng nghe và ngoan ngùy thực hiện tiếng nói của Thánh Thần: “Khi tỉnh giấc, ông Giuse đã làm như thiên sứ ra lệnh” (Mt 1,24). Giuse là một người thâm trầm, chín chắn, suy đi nghĩ lại trước mỗi sự kiện “cân đong đo đếm” để lời vang ra được mài dũa “gạn đục khơi trong” lời uy quyền “có gang có thép”; đóng ấn một chữ tín thật lớn. Chả thế mà nhiều xưởng mộc đồng; Đồ thờ Công giáo đã trưng câu tâm niệm: Thánh Giuse là mẫu mực cho những kẻ làm ăn.

MẪU NGƯỜI NÓI ÍT LÀM NHIỀU: Sống trong một xã hội đầy rẫy sự sự gian dối, lọc lừa, điêu ngoa xảo trá gian tà, sự xuất hiện của thánh Giuse như một thông điệp thức tỉnh, thách thức con người thời đại về những tố chất rất Giuse, rất Tin mừng: người thật việc thật, nói ít làm nhiều, nói thế nào làm thế đấy: lim châu phi là lim châu phi, bằng là bằng, trắc là trắc, nói giao hàng ngày nào là hàng được giao ngày đấy, đang khi chúng ta cứ láo nháo cháo cũng như cơm, treo đầu dê bán thịt chó; ngôn hành tiền hậu bất nhất; có đạo mà chẳng có tâm đạo, chẳng thật như người có đạo tý nào…

Thử mường tượng một ngày làm việc nơi xưởng mộc, ta sẽ bắt gặp một Giuse đang chuyên tâm làm việc với đồ nghề là cái cưa, cái mai, cái bào, cái búa… Có lẽ Giuse và Maria đều nhất quán trong việc giáo dục quý tử: không nhất thiết phải dốc hết thời gian cho Giê-su đèn sách dùi mài kinh sử mà đi đối đáp với các kinh sư, nhưng Con Trẻ cần phải được phát triển toàn diện khi phụ giúp mẹ cha đỡ đần một số công việc lao động, nhất là trong nghề mộc truyền thống. Những khi sốt hàng, mà ngày giao giường tủ cho các đôi tân hôn cận kề, có lẽ thánh Giuse cũng mời gọi Giê-su tăng ca, tăng lực cho đúng hợp đồng: không có tình trạng thất hứa, mất uy giảm tín, chẳng xứng với 2 chữ mẫu mực và công chính. Hai bố con cứ kéo về đẩy sang, xem ra rất chi là nhịp nhàng, ăn ý, vui vẻ. Đó là vẻ đẹp mang tâm hồn rất Việt Nam năm xưa: sự cộng tác thiện chí chung vốn, cùng bảo nhau làm ăn kinh doanh buôn bán giữa cha mẹ con cái và anh chị em với nhau, mà ngày nay đang bị mai một, có khi còn là sự cạnh tranh không lành mạnh chút nào.

MẪU GIA TRƯỞNG LÝ TƯỞNG: Một vị gia trưởng xứng với ba ‘T’: “có tâm, có tầm và có tài”. Có lẽ không phải ngẫu nhiên mà Thiên Chúa chọn thánh cả Giuse làm cha nuôi giữa bao nam thanh Do-thái lúc bấy giờ, nhưng lại chỉ chọn Giuse. Người được chọn để thay quyền Chúa Cha trong gia đoạn đầu công trình cứu chuộc và đã thực hiện tốt nhất dự án: nuôi con khỏe, dạy con ngoan, luyện cho con cái đầu nóng và trái tim nồng, một trong những lý do mà dân chúng đã phải ngỡ ngàng sửng sốt trước hoa trái Thánh Tử: Bởi đâu ông ta được khôn ngoan và làm được những phép lạ như thế? (Mt 13,54).

Mẫu gia trưởng lý tưởng còn được thể hiện qua biến cố Giuse tổ chức cho Maria và Hài Nhi chạy trốn sang Ai-cập. Chúng ta thử nghĩ xem: Maria, một thân gái dặm trường mới mãn nguyệt khai hoa nếu không có một nam nhi đại trượng phu đầy khôn ngoan và trung tín “xông pha ra biển lớn”, sao có thể kinh qua sự rượt đuổi, giết hại của bạo Chúa Hê-rô-đê đang như con sư tử gầm thét rảo quanh tìm mồi cắn xé với quá nhiều tình tiết sóng gió và tất bật. Có lẽ trong ý đồ nghệ thật ẩn giấu này, khuôn mặt của Giuse đã thực sự tỏa sáng, chắc hẳn điều đó đòi thánh Giuse phải cố gắng, cố gắng thật nhiều, cố gắng tối đa mới có thể hoàn thành một cách xuất sắc vai diễn của mình.

MẪU VAI PHỤ XUẤT SẮC và KHIÊM TỐN: Điều đáng kể về thánh Giuse ở chỗ Thánh Matthêu chỉ dùng vỏn vẹn một câu để nói về sự gặp gỡ của các nhà chiêm tinh với Con Trẻ Giêsu: ‘”Họ vào nhà, thấy Hài Nhi với thân mẫu là Bà Maria…” Khi nghe những lời mô tả này, chúng ta chợt tự hỏi: lúc ấy Giuse đang ở đâu? Lúc mà mọi vinh quang và danh dự dành cho Con Trẻ, lúc mà những quà biếu đắt giá được cống tiến, lúc mà những lời “có cánh” của các nhà chiêm tinh không ngớt được ban tặng cho Hài Nhi Giêsu thì Giuse đang ở đâu? Chẳng lẽ Giuse không đáng được chung chia niềm vui mà Con Trẻ và Mẹ Ngài nhận được hay sao? Hay có lẽ phần số của người đóng vai phụ phải là như thế..? Thiết tưởng, nó đáng để chúng ta suy ngẫm thật nhiều qua ý đồ nghệ thuật ẩn giấu tinh tế của các thánh sử: một đàng lột tả đậm nét sự khiêm nhường có thừa của Thánh Cả, đàng khác lại càng tôn vinh vẻ đẹp và sứ mạng quan trọng của Đấng Cứu Thế và Đức Maria; đồng thời nó như một gáo nước lạnh làm thức tỉnh bệnh lâm sàn bất bình đẳng trong xã hội mọi thời.

Noi gương thánh cả Giuse mẫu người lý tưởng thời đại cần, mỗi người dù có là thân phận gì, hay chức bậc nào, chúng ta cũng luôn được mời gọi để đóng cho thật xuất sắc vai phụ của mình trong tư cách là cộng sự viên của Thiên Chúa (1Cr 3,9), cuốn phim Thiên Chúa đã và đang đặt để trên cuộc đời chúng ta.

Tác giả: Lm. Giuse Phạm Văn Quang