Chỉ trong chưa đầy một tháng, Đức Giáo hoàng Leo 14đ ã làm rung chuyển cả Giáo hội Công giáo toàn cầu. Không phải bằng những vụ bê bối chấn động hay những cuộc tranh luận nảy lửa, mà bằng những hành động giản dị đến khó tin nhưng táo bạo đến mức tạo nên những cơn địa chấn, lan tỏa từ trung tâm Vatican đến từng giáo xứ nhỏ bé nơi bạn đang sống. Những gì ngài thực hiện trong vỏn vẹn ba tuần đã khiến các hồng y lặng thinh, các giám mục bối rối, và hàng tỷ tín hữu Công giáo trên khắp thế giới phải đối diện với một câu hỏi đầy ám ảnh: Liệu đây là cuộc cách mạng mà Giáo hội khao khát bấy lâu, hay là điều mà Giáo hội thầm lo sợ?
Hôm nay, chúng ta cùng khám phá mười thay đổi không tưởng mà Đức Giáo hoàng Leo 14 đã âm thầm thực hiện, những thay đổi không chỉ làm lung lay những nền tảng tưởng chừng bất biến mà còn đang định hình lại cách chúng ta nhìn nhận về Giáo hội Công giáo. Những câu chuyện đằng sau mỗi quyết định sẽ khiến bạn xúc động, bởi chúng không chỉ là chính sách, mà là những bài học được rút ra từ một cuộc đời tận hiến cho lòng khiêm nhường, sự phục vụ và đức tin sâu sắc.
1. Các giám mục đi chân trần: Bước đi trong hoàn cảnh của dân chúng
Thay đổi thứ hai là một tuyên bố gây sốc: Đức Giáo hoàng Leo 14 yêu cầu mọi giám mục trên toàn thế giới – hàng ngàn người – phải đi chân trần trong ít nhất một cuộc rước công khai mỗi năm. Không phải trong những nhà thờ lộng lẫy dành cho giới thượng lưu, mà trên những con phố nơi người vô gia cư ngủ, trẻ em chơi đùa, và những con người thật đang sống cuộc đời thật.
Quyết định này thoạt nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng câu chuyện đằng sau sẽ khiến bạn nhìn Đức Giáo hoàng theo một cách hoàn toàn khác. Vào ngày 2 tháng 5 năm 1987, khi còn là Cha Robert, một nhà truyền giáo trẻ ở Peru, ngài sống trong một ngôi làng nhỏ giữa những ngọn đồi bụi bặm. Một ngày, một cậu bé chạy đến bên ngài, nước mắt lăn dài, cầu xin giúp đỡ vì em gái cậu đang hấp hối. Không chút do dự, Cha Robert theo cậu bé, nhưng con đường dẫn đến ngôi làng đầy đá sắc nhọn, có thể xé rách da thịt. Cậu bé không mang giày, bởi không ai trong làng có tiền mua giày. Trong khoảnh khắc ấy, Cha Robert làm điều thay đổi cuộc đời mình mãi mãi: ngài cởi giày, đi bộ hơn ba kilomet dưới ánh mặt trời thiêu đốt, máu rỉ ra từ bàn chân. Mỗi bước đi là một nỗi đau. Khi đến nơi, một bà lão hôn lên bàn tay chảy máu của ngài và thì thầm: “Ngài đã đến như chúng tôi, giờ chúng tôi tin ngài.”
Kể từ đó, Cha Robert không bao giờ mang giày trừ khi những người xung quanh cũng có giày để mang. Giờ đây, với tư cách là Đức Giáo hoàng, ngài muốn mọi giám mục học bài học ấy: để dẫn dắt dân chúng, bạn phải sẵn sàng bước đi trong hoàn cảnh của họ. Hãy tưởng tượng một giám mục, vốn quen ngồi trên xe sang, sống trong những ngôi nhà đẹp, giờ phải đi chân trần qua những con phố đầy người nghiện ma túy và kẻ vô gia cư. Một số giám mục sững sờ, số khác bất an, nhưng Đức Giáo hoàng Leo không bận tâm. Ngài biết tại sao điều này quan trọng.
2. Đối thoại liên tôn: Xây cầu thay vì dựng tường
Thay đổi đầu tiên là một bước đi lịch sử: Đức Giáo hoàng Leo 14 đã khởi xướng các hội đồng liên tôn trên khắp thế giới, quy tụ các linh mục, học giả và tín hữu bình thường để gặp gỡ định kỳ với các lãnh đạo của Do Thái giáo, Hồi giáo, Phật giáo và nhiều tôn giáo khác. Mục tiêu không phải để tranh cãi đúng sai, mà để lắng nghe, thấu hiểu, cùng nhau xây dựng hòa bình và phục vụ người nghèo. Trong một buổi họp báo ngày 22 tháng 5 năm 2025, ngài đã nói một câu đáng khắc ghi: “Đức tin không nên được dùng để xây tường, mà phải được dùng để dựng những chiếc bàn.”
Câu nói này bắt nguồn từ những trải nghiệm sâu sắc của ngài. Vào năm 1990, khi còn là một linh mục trẻ ở miền Bắc Peru, ngài đến thăm một trại tị nạn nơi quy tụ nhiều người thuộc các niềm tin khác nhau: Công giáo, Hồi giáo, dân bản địa, và cả những người vô thần. Ngài không đến để giảng đạo, mà để phân phát thực phẩm và chăn ấm. Một buổi chiều, ngài ngồi cạnh một y tá Hồi giáo vừa chữa trị cho một đứa trẻ bị bệnh. Họ cùng cầu nguyện, mỗi người theo cách của mình, trong khi đứa trẻ ngủ yên. Sau đó, cô y tá nói một câu khiến ngài nhớ mãi: “Chúng ta có thể nói với Chúa bằng những ngôn ngữ khác nhau, nhưng Ngài nghe cùng một nỗi đau.”
Sau này, tại Chicago, ngài làm việc trong những khu phố nơi nhà thờ Công giáo, giáo đường Do Thái và nhà thờ Hồi giáo đứng cạnh nhau trên cùng một con đường. Ngài học được rằng đôi khi, cách lãnh đạo tốt nhất là lắng nghe. Giờ đây, với tư cách là Đức Giáo hoàng, ngài tin rằng sự im lặng giữa các tôn giáo chỉ tạo ra nỗi sợ hãi. Vì thế, ngài mở ra những không gian để các tiếng nói khác nhau hội tụ, không phải để thay đổi nhau, mà để hiểu nhau. Như ngài nói: “Nếu hòa bình muốn bền vững, nó phải bắt đầu bằng một cái bắt tay, không phải một bài giảng.”
3. Trang phục giản dị: Để trái tim lên tiếng
Thay đổi thứ tư có vẻ nhỏ, nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc. Đức Giáo hoàng Leo 14 bắt đầu mặc trang phục đơn giản hơn: ít vàng, thánh giá nhỏ hơn, áo choàng trắng mộc mạc thay vì những bộ lễ phục lộng lẫy thường thấy. Trong các nghi lễ trang trọng, ngài vẫn giữ truyền thống, nhưng trong các sự kiện thông thường, ngài trông giống một linh mục bình thường hơn là vị lãnh đạo tôn giáo quyền lực nhất thế giới. Khi các nhiếp ảnh gia cố chụp cận cảnh trang phục của ngài, ngài yêu cầu họ dừng lại. Khi được hỏi tại sao chọn áo choàng đơn giản cho một thánh lễ lớn, ngài đáp: “Con người khao khát sự thật, không phải vải vóc.”
Sự giản dị này bắt nguồn từ thời ngài là tu sĩ dòng Augustine. Khi tuyên thệ năm 1981, ngài hứa sống đơn sơ và tránh phô trương. Là một tu sĩ trẻ, ngài phục vụ thức ăn ở cuối phòng thay vì ngồi ở bàn đầu, mặc cùng một chiếc áo choàng đen mỗi ngày. Ngay cả khi trở thành giám mục, ngài giữ phong cách mộc mạc, không dây chuyền vàng, không may đo cầu kỳ. Một câu chuyện đẹp từ thời ở Peru kể rằng, khi thăm một giáo xứ nông thôn, một bé gái nhìn đôi giày cũ kỹ của ngài và nói: “Ngài ăn mặc như cha chúng cháu, chắc ngài cũng yêu thương như họ.” Đó là sức mạnh của sự giản dị: khi gỡ bỏ những biểu tượng quyền lực, mọi người sẽ nhìn thấy trái tim bạn.
4. Mở cửa vườn Vatican: Nơi người vô gia cư tìm thấy an toàn
Thay đổi thứ ba còn táo bạo hơn: Đức Giáo hoàng Leo 14 đã mở một phần khu vườn Vatican – những khu vườn được chăm sóc kỹ lưỡng, từ lâu chỉ dành cho giới đặc quyền – để đón người vô gia cư mỗi đêm. Hãy hình dung: Vatican, nơi có bất động sản đắt đỏ nhất thế giới, với những khu vườn được bảo vệ qua hàng thế kỷ, giờ trở thành nơi trú ẩn an toàn. Mỗi tối, người vô gia cư được đưa vào ngủ dưới những tán cây, nhận thức ăn nóng, chăn sạch, và điều quý giá nhất: sự an toàn mà nhiều người trong số họ đã không có trong nhiều năm.
Không máy quay, không báo chí, không chiêu trò chính trị. Chỉ có sự giúp đỡ lặng lẽ, đầy nhân phẩm. Khi các quan chức Vatican chất vấn quyết định này, câu trả lời của ngài thật hoàn hảo: “Nếu vườn Địa đàng được tạo ra để chia sẻ, thì khu vườn của chúng ta cũng vậy.”
Câu chuyện đằng sau quyết định này sẽ khiến trái tim bạn tan chảy. Vào tháng 1 năm 1979, khi còn là sinh viên tên Robert, ngài làm việc tại một bếp ăn từ thiện ở Chicago. Mỗi tối thứ Tư, ngài phát những bát súp nóng cho bất kỳ ai đến. Một đêm, sau khi khóa cửa, ngài thấy một ông lão ngồi trên bậc thềm nhà thờ, quấn giấy báo quanh chân để giữ ấm, người run lẩy bẩy trong cái lạnh buốt. Robert ngồi xuống bên ông. Họ không nói gì, chỉ ngồi đó, cùng chịu cái lạnh. Khi đứng dậy rời đi, ông lão thì thầm một câu ám ảnh ngài mãi mãi: “Cảm ơn vì đã nhìn thấy tôi.” Ông lão không xin tiền, không xin thức ăn, chỉ cảm ơn vì được công nhận sự tồn tại của mình.
Giờ đây, với tư cách là Đức Giáo hoàng, ngài đảm bảo rằng những con người bị xã hội lãng quên được nhìn thấy, ngay cả trong những không gian thánh thiêng nhất trên thế giới.
5. Ngôn ngữ hòa nhập: Để mọi trái tim được chào đón
Thay đổi thứ năm liên quan đến ngôn ngữ trong phụng vụ, và nó đang khiến nhiều người xôn xao. Đức Giáo hoàng Leo 14 đã bắt đầu đưa ngôn ngữ hòa nhập hơn vào các bài kinh và nghi thức. Ngài không viết lại Kinh Thánh hay thay đổi giáo lý cốt lõi, mà thực hiện những điều chỉnh nhỏ để mọi người cảm thấy được chào đón. Chẳng hạn, nơi các bài kinh từng nói “anh em”, giờ nói “anh chị em”. Khi nhắc đến những người có đức tin, ngài đôi khi dùng các thuật ngữ trung tính về giới. Những thay đổi này là sự công nhận rằng gia đình của Chúa bao gồm tất cả.
Khi được hỏi về điều này, ngài nói: “Chúa nói với mọi trái tim. Ngôn ngữ của chúng ta không được phép cản trở tiếng nói của Ngài.” Quyết định này bắt nguồn từ những năm ngài phục vụ ở Peru (1985–1994), nơi ngài làm việc trong những ngôi làng đa dạng về ngôn ngữ và hoàn cảnh. Có những phụ nữ chưa bao giờ được mời nói trong nhà thờ, những gia đình không cảm thấy được chào đón vì ngoại hình hay xuất thân. Một ngày Chúa Nhật, sau thánh lễ dưới một tán cây, một bà lão đến gần ngài, nước mắt lăn dài, và nói: “Hôm nay, tôi cuối cùng cũng nghe thấy mình trong lời kinh. Cảm ơn ngài.” Đôi khi, chỉ cần nói “bạn thuộc về nơi này” là bước đầu tiên để biến điều đó thành sự thật.
6. Sáng kiến Vatican Xanh: Bảo vệ ngôi nhà chung
Thay đổi thứ sáu là một bước đi đầy tham vọng: Đức Giáo hoàng Leo 14 khởi động sáng kiến Vatican Xanh, hướng tới mục tiêu đưa Vatican City đạt mức trung hòa carbon vào năm 2030. Đây là nỗ lực lớn lao với năng lượng mặt trời, giảm phát thải, trồng cây, và cắt giảm nhựa. Ngày 20 tháng 5 năm 2025, ngài tuyên bố: “Chúng ta không thể giảng về việc chăm sóc linh hồn mà bỏ qua ngôi nhà chứa đựng nó. Trái đất là món quà của Chúa, chúng ta phải bảo vệ nó.”
Câu chuyện đằng sau quyết định này đầy đau lòng. Năm 1982, Cha Robert đến thăm một ngôi làng gần rừng Amazon, kỳ vọng thấy một thiên đường xanh tươi. Nhưng thay vào đó, ngài chứng kiến sự tàn phá: cây cối bị chặt hạ, không khí đầy khói, trẻ em ho liên tục, sông ngập rác. Một bé gái nhìn ngài và nói: “Chúng cháu không thể cầu nguyện dưới bóng cây nữa, cây đã biến mất hết rồi.” Hình ảnh những đứa trẻ không còn bóng cây để cầu nguyện đã ám ảnh ngài mãi mãi. Với tư cách là Đức Giáo hoàng, ngài xem việc bảo vệ môi trường là một phần của sứ mệnh thánh thiêng. Như ngài nói: “Không có sự thánh thiện trong những ô kính màu nếu bầu trời phía trên đang chết dần.”
7. Trao quyền cho giáo phận: Lắng nghe từ trái tim
Thay đổi thứ bảy là một bước đi mang tính cách mạng: Đức Giáo hoàng Leo 14 trao thêm quyền quyết định cho các giáo phận địa phương. Thay vì mọi quyết định quan trọng phải chờ phê duyệt từ Roma – một quá trình có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm – các giám mục địa phương giờ có thể tự xử lý nhiều việc hơn, từ ngôn ngữ phụng vụ, phong cách thờ phượng, đến các nhu cầu mục vụ phù hợp với văn hóa địa phương. Ngài giải thích: “Bạn không thể dẫn dắt một ngôi làng từ ban công ở Roma. Bạn phải đủ gần để nghe tiếng nói của họ.”
Điều này bắt nguồn từ kinh nghiệm của ngài ở Peru năm 1988, khi Cha Robert được gửi đến một giáo xứ nhỏ nằm sâu trong núi, không điện, không điện thoại. Ban đầu, ngài nghĩ dân làng thiếu tổ chức vì họ tự điều hành các nghi thức mà không chờ lệnh từ Roma. Nhưng dần dần, ngài nhận ra họ phục vụ từ trái tim. Một ngày, ngài hỏi một trưởng lão tại sao họ không xin hướng dẫn từ Lima. Người trưởng lão mỉm cười: “Vì Chúa đã ngự nơi đây, chúng tôi chỉ cần lắng nghe.” Câu nói ấy thay đổi tất cả. Giờ đây, Đức Giáo hoàng Leo 14 muốn Giáo hội tin tưởng dân chúng hơn, bởi những lãnh đạo tốt nhất là những người lắng nghe đoàn chiên.
8. Minh bạch tài chính: Sự thật trên bàn thờ
Thay đổi thứ tám liên quan đến tiền bạc, và nó khiến một số người khó chịu. Đức Giáo hoàng Leo 14 ra lệnh kiểm toán định kỳ bởi các chuyên gia độc lập và công khai các báo cáo tài chính quan trọng mỗi năm. Không còn bí mật, không còn mơ hồ về cách sử dụng tiền quyên góp. Ngày 24 tháng 5 năm 2025, ngài nói: “Nếu chúng ta yêu cầu tín hữu dâng cúng bằng trái tim rộng mở, chúng ta phải quản lý những món quà ấy bằng sổ sách minh bạch.”
Quyết định này xuất phát từ kinh nghiệm khi ngài lãnh đạo dòng Augustine toàn cầu từ năm 2001. Một lần, ngài phát hiện thiếu hụt quỹ trong một dự án địa phương. Ngài làm việc ngày đêm, xem xét biên lai, đặt câu hỏi khó, và thực hiện những thay đổi đau đớn. Kinh nghiệm ấy dạy ngài rằng tiền bạc không phải vấn đề, sự im lặng mới là vấn đề. Giờ đây, ngài muốn mọi tín hữu biết chính xác tiền của họ được dùng để hỗ trợ người nghèo và giúp Giáo hội tiến bước. Như ngài nói: “Sự thật không nên bị giấu trong ngăn kéo, nó phải được đặt trên bàn thờ.”
9. Lắng nghe giới trẻ: Một Giáo hội trường tồn
Thay đổi thứ chín là một sáng kiến đầy cảm hứng: Đức Giáo hoàng Leo 14 thành lập các hội đồng thanh niên toàn cầu, quy tụ những người Công giáo trẻ từ nhiều quốc gia, văn hóa và hoàn cảnh. Nhiệm vụ của họ là chia sẻ ý tưởng, đưa ra phản hồi chân thành về đức tin, công nghệ, giáo dục, sức khỏe tâm lý, và những vấn đề quan trọng với thế hệ của họ. Ngày 25 tháng 5 năm 2025, ngài nói: “Chúng ta thường giảng dạy giới trẻ mà không hỏi họ thấy gì, cảm gì, hay hy vọng gì. Chúng ta không thể dẫn dắt họ nếu không lắng nghe họ.”
Điều này bắt nguồn từ những năm 1990 ở Peru, khi Cha Robert thường tụ họp trẻ em và thanh thiếu niên dưới một cây xoài sau thánh lễ. Ngài đặt câu hỏi, lắng nghe, giúp làm bài tập, chơi nhạc, và dạy họ dẫn kinh. Một ngày, một thiếu niên tên Julio hỏi: “Thưa cha, tại sao không ai ở Roma hỏi chúng con nghĩ gì?” Cha Robert mỉm cười: “Có lẽ một ngày nào đó họ sẽ hỏi.” Giờ đây, ngài đang giữ lời hứa ấy. Các hội đồng thanh niên sẽ họp trực tuyến và trực tiếp, ý tưởng của họ được gửi thẳng đến Vatican, thậm chí một số người được mời đến Roma để đối thoại với các hồng y. Một cô gái từ Nigeria sau khi tham gia hội đồng nói: “Tôi chưa bao giờ nghĩ Vatican sẽ quan tâm đến điều tôi nói. Giờ thì tôi biết họ quan tâm.” Đức Giáo hoàng tin rằng lắng nghe giới trẻ là biểu hiện của sự khôn ngoan. Như ngài nói: “Một Giáo hội nói với giới trẻ là mạnh mẽ, nhưng một Giáo hội lắng nghe giới trẻ sẽ trường tồn.”
10. Bí tích Hòa giải: Nơi linh hồn học cách thở lại
Thay đổi thứ mười có thể khiến bạn bất ngờ: Đức Giáo hoàng Leo 14 đang đưa bí tích Hòa giải trở lại một cách mạnh mẽ. Ngài yêu cầu các linh mục dành nhiều thời gian hơn trong các tòa giải tội và khuyến khích các nhà thờ mở cửa tòa giải tội suốt tuần, không chỉ vào ngày Chúa Nhật. Ngài nhắc nhở rằng bí tích này không đáng sợ, mà là một hành trình chữa lành tâm hồn. Ngày 26 tháng 5 năm 2025, đứng cạnh một tòa giải tội bằng gỗ cổ kính trong Vương cung thánh đường Thánh Phêrô, ngài nói: “Trong chiếc hộp này, linh hồn học cách thở lại. Chúng ta phải trở về với nó, không vì tội lỗi, mà vì ân sủng.”
Một số người nghĩ thế giới đã vượt qua tập tục này, rằng con người giờ xưng tội qua nhật ký hay cầu nguyện thầm lặng. Đức Giáo hoàng đồng ý rằng cầu nguyện rất mạnh mẽ, nhưng ngài tin bí tích Hòa giải mang lại điều đặc biệt: được nhìn thấy, được tha thứ, và được giải thoát. Điều này bắt nguồn từ thời ở Peru cuối những năm 1980. Cha Robert thường ngồi hàng giờ trong những tòa giải tội bằng gỗ nhỏ. Nhiều lúc không ai đến, nhưng ngài vẫn ở đó. Ngài từng nói: “Nếu ai đó lấy hết can đảm để bước qua cánh cửa ấy, tôi muốn đã có mặt sẵn.”
Một ngày, gần giờ đóng cửa, một người đàn ông bước vào nhà thờ, gương mặt căng thẳng, vai cứng đờ. Ông nói đã hơn 30 năm không xưng tội, giọng run rẩy, nước mắt lăn dài. Khi xong, ông nhìn vị linh mục trẻ và thì thầm: “Còn kịp để được trong sạch trở lại không?” Cha Robert đặt tay qua tấm màn và nói: “Không bao giờ là quá muộn.” Khoảnh khắc ấy in sâu trong tim ngài mãi mãi. Giờ đây, ngài muốn mọi tòa giải tội trở thành nơi con người tìm lại bình an. Như ngài nói: “Khi bạn quỳ trong tòa giải tội, bạn không quỳ trong sự yếu đuối, bạn quỳ trong hy vọng.”
Một cuộc cách mạng thầm lặng
Tất cả những thay đổi này không chỉ là chính sách hành chính, mà là hiện thân của một cuộc đời tận hiến cho sự khiêm nhường, phục vụ và đức tin. Mỗi quyết định đều bắt nguồn từ những trải nghiệm thực, những khoảnh khắc mà một linh mục trẻ tên Robert học được điều gì đó khắc sâu mãi mãi. Đức Giáo hoàng Leo 14 không cố phá bỏ truyền thống, mà đang trở về với truyền thống nguyên thủy của Chúa Giêsu: bước đi cùng người nghèo, chăm sóc kẻ bị bỏ rơi, sống giản dị, nói sự thật, bảo vệ tạo vật, và xây cầu thay vì dựng tường.
Chỉ vài tuần sau khi trở thành Giáo hoàng, ngài đã bắt đầu định hình lại Giáo hội, không bằng tiếng ồn, mà bằng những hành động lặng lẽ đầy ý nghĩa. Với ngài, thay đổi thực sự không bắt đầu trong những sảnh đường cẩm thạch, mà ở đôi chân trần, đôi tay rộng mở, và trái tim cuối cùng được lắng nghe. Đức Giáo hoàng Leo 14 không chỉ là một nhà lãnh đạo; ngài là một người kể chuyện, một người lắng nghe, và trên hết, là một người tin rằng Giáo hội có thể là ngọn đèn soi sáng thế giới – nếu nó dám bước đi với những người cần ánh sáng nhất.
GIÁO PHẬN BÙI CHU
Chúng ta hãy trở thành "ngư phủ của các gia đình"
ĐGH công bố ngày phong thánh cho Carlo Acutis
Thể thao là con đường xây dựng hòa bình
Nigeria: 200 người Công giáo bị sát hại
Dự luật trợ tử của New York "hạ thấp nhân phẩm"
ĐTC nhắn nhủ giới trẻ nhiệt thành làm việc trong vườn nho của Chúa
Phong chân phước cho 15 nữ tu Ba Lan
Bổ nhiệm các GM mới tại Tây Ban Nha và Côlômbia
Hướng dẫn thực tế để xin phép lành tông toà từ ĐGH
Các Thánh lễ ĐTC Lêô XIV sẽ chủ sự trong tháng 6
Giám mục chính tòa gốc Việt đầu tiên tại Hoa Kỳ
Bổ nhiệm đầu tiên của ĐTC Lêô XIV
Tâm điểm sứ vụ khai mở của ĐTC Lêô XIV
Danh sách tù nhân Ukraina được trao cho ĐGH Lêô
Các cử hành phụng vụ của ĐTC trong tháng 5
Tại sao AI lại là vấn đề xã hội của thời đại chúng ta đối với Đức Lêô XIV
