Giới thiệu tác phẩm Thi ca huyền nhiệm và linh đạo Thánh Nữ Têrêxa Hài Đồng Giêsu

Thứ tư - 22/10/2025 10:01 28

Tôi rất vui mừng nhận được tác phẩm Thi ca và linh đạo Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu do Linh mục Giuse Nguyễn Đức Dung và Maria Lê Thị Hoa dịch thuật và biên tập; Đức Cha Giuse Đinh Đức Đạo, nguyên Giám mục Giáo phận Xuân Lộc, viết lời tựa; Nhà Xuất bản Trí thức (Hà Nội) ấn hành ngày 27 tháng 9 năm 2025. Xin hân hạnh được giới thiệu với cộng đồng Công giáo Việt Nam tác phẩm mới mẻ này.

Trong lịch sử thiêng liêng của Giáo hội Công giáo, Thánh nữ Têrêsa Hài Đồng Giêsu đã để lại một dấu ấn độc đáo và sâu sắc. Không chỉ nổi bật với tác phẩm Histoire d’une âme – “Tự thuật Một tâm Hồn” làm rung động hàng triệu con tim tín hữu, Thánh Têrêsa còn sáng tác một gia tài thi ca và kịch đạo đức phong phú, nơi ngôn ngữ văn chương trở thành con đường thần học, và thi ca trở thành chiếc cầu nối giữa tâm hồn con người và mầu nhiệm Thiên Chúa. Chính sự kết hợp hiếm có này khiến thi ca của Thánh nữ vượt lên khỏi giới hạn văn học. Nó trở thành một hình thức thần học kinh nghiệm, nơi đức tin và mỹ cảm gặp gỡ nhau.

Trong bối cảnh kỷ niệm một trăm năm ngày Thánh Têrêsa được tôn phong hiển thánh (1925–2025), việc trở lại với di sản thiêng liêng ấy mang một ý nghĩa đặc biệt. Đây không chỉ là một dịp các tín hữu hồi tưởng về một vị thánh nữ đã được đặt làm Bổn mạng các xứ truyền giáo, mà còn là cơ hội họ để khám phá sự mới mẻ và sức sống bền bỉ của “con đường nhỏ” trong bối cảnh văn hóa và Giáo hội Việt Nam hôm nay. Trên nền tảng đó, cuốn sách do cha cố Giuse Nguyễn Đức Dung và Maria Lê Thị Hoa cộng tác đã ra đời, như một sự kết hợp quý báu giữa dịch thuật, sáng tác và phân tích thần học – văn hóa.

Nội dung tác phẩm được triển khai như một cuộc đối thoại phong phú giữa thi ca và thần học, giữa đức tin và văn hóa. Ở phần đầu, tác phẩm đưa người đọc vào thế giới thiêng liêng của Thánh Têrêsa qua những bài thơ tràn đầy chiêm niệm về mầu nhiệm Thánh Thể và Thánh Tâm. Thánh nữ diễn tả lòng tin tuyệt đối của mình vào sự hiện diện thực sự của Chúa Kitô trong Bí tích Thánh Thể, coi đây là suối nguồn ân sủng và là đích điểm của hành trình chiêm niệm. Từ niềm tin này, thi ca của chị không chỉ phản ánh lòng đạo đức cá nhân, mà còn mở ra một nền thần học thần bí, nơi chiêm niệm Thánh Thể gắn liền với mầu nhiệm tự hạ và hiến dâng của Chúa Giêsu. Nhờ đó, ngôn ngữ thơ trở thành một “công cụ thần học”, không dừng ở mức thưởng thức văn chương, mà dẫn dắt người đọc đi vào chiều sâu của kinh nghiệm đức tin.

Tiếp đến, tác phẩm đi sâu vào hình ảnh Đức Maria trong thơ ca Têrêsa, như Mẹ Tình Yêu và Niềm Hy Vọng. Qua từng vần thơ, Đức Mẹ hiện lên vừa là người Mẹ hiền mẫu nâng đỡ, vừa là Tin Mừng sống động cho những tâm hồn bé nhỏ. Ở đây, thi ca trở thành nơi hội tụ giữa tình con thảo và chiều sâu thần học, nơi Đức Maria được trình bày như mẫu gương của đức tin và niềm hy vọng, như ngôi sao soi sáng hành trình thiêng liêng.

Bên cạnh đó, thi ca Têrêsa còn mở ra thế giới huyền nhiệm của các thiên thần và các thánh, như những bạn đồng hành và chứng nhân đức tin. Từ hình ảnh các Thánh Anh Hài biểu tượng cho sự vô tội, đến Thánh Cêcilia hay Cha Théophane Vénard, mỗi nhân vật đều phản chiếu một khía cạnh của tình yêu và hiến dâng trọn vẹn. Đặc biệt, Thánh Têrêsa dành một vị trí trung tâm cho Thánh Giuse và cha mình, Thánh Louis Martin, coi đó là biểu tượng của tình phụ tử và sự nâng đỡ thiêng liêng. Ngay cả tình huynh đệ tu trì trong cộng đoàn Carmêlô cũng được ca ngợi như hoa trái của tình yêu Thiên Chúa, cho thấy thi ca Têrêsa không chỉ dừng ở chiêm niệm cá nhân, mà còn mở rộng sang chiều kích cộng đoàn.

Một điểm đáng chú ý khác là những vở kịch đạo đức do chính Thánh Têrêsa sáng tác, được tác phẩm khai thác như một kho tàng thần học ẩn chứa trong hình thức nghệ thuật. Ở đó, hình ảnh Người Cha nhân hậu, Thiên Thần hay Hài Nhi được dùng để diễn tả tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa. Những cảnh kịch về Bêtania hay về mầu nhiệm Nhập Thể vừa giàu tính kịch nghệ, vừa mang chiều sâu thần học, trình bày một thần học về tình yêu thống hối, về lòng nhân hậu tha thứ, và về mối liên hệ mật thiết giữa vinh quang Thiên Chúa và sự tự hạ của Ngôi Lời.

Điểm nhấn quan trọng nhất của tác phẩm này nằm ở việc phân tích sự tiếp nhận linh đạo Thánh Têrêsa trong bối cảnh Việt Nam. Linh đạo “con đường nhỏ” đã nhanh chóng bén rễ trong đời sống tu trì, đặc biệt nơi các dòng nữ, như một nguồn mạch thiêng liêng nuôi dưỡng sự phó thác và tình yêu nhỏ bé. Không chỉ dừng lại ở đời sống cộng đoàn, linh đạo này còn được truyền bá rộng rãi trong văn hóa Công giáo Việt Nam, qua sách vở, báo chí và nhất là trong thánh ca. Âm nhạc Công giáo Việt Nam từ đầu thế kỷ XXI đã chuyển tải linh đạo Thánh Têrêsa một cách dung dị và gần gũi, trung thành với tinh thần của Thánh nữ nhưng vẫn thấm đẫm hồn Việt. Ở đây, chúng ta có thể thấy sự hội nhập văn hóa không chỉ là một lý thuyết, mà là một tiến trình thực sự diễn ra trong lòng Giáo hội, nơi một linh đạo phương Tây tìm được tiếng vang sâu sắc trong tâm hồn Á Đông.

Có thể khẳng định rằng tác phẩm này không dừng lại ở một bản dịch thơ ca hay một khảo cứu văn học, mà còn là một công trình thần học – văn hóa. Qua việc đối chiếu tư tưởng thần học thi ca của Têrêsa với các nhà thần học lớn như Hans Urs von Balthasar hay Bernard Sesboüé, tác phẩm chứng minh rằng thi ca có thể là một không gian thần học, nơi đức tin và mỹ cảm gặp gỡ nhau và làm phong phú lẫn nhau. Đồng thời, qua việc phân tích sự tiếp nhận linh đạo tại Việt Nam, công trình nghiên cứu mở ra một viễn tượng hội nhập văn hóa, chứng minh sức sống và khả năng thích ứng của truyền thống thiêng liêng của Giáo hội Công giáo.

Trong bối cảnh xã hội Việt Nam hôm nay, khi người Kitô hữu phải đối diện với nhiều thử thách và biến động, việc trở về với “con đường nhỏ” của Thánh Têrêsa – con đường yêu thương, tin tưởng và hy sinh trong những việc nhỏ bé đời thường – lại trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Cuốn sách này, vì thế, không chỉ là một công trình học thuật, mà còn là một lời mời gọi sống chiều sâu tâm linh giữa đời thường. Nó góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa – thần học Việt Nam, đồng thời khơi dậy một hành trình đức tin thiết thân cho mỗi độc giả. Và tôi xin mượn lời tựa của Đức Cha Giuse Đinh Đức Đạo trong cuốn sách này để kết thúc phần giới thiệu:

“Chúng tôi cầu mong tác phẩm này sẽ góp phần làm mới lại « Con đường Thơ ấu thiêng liêng » của Thánh Têrêsa, đồng thời cũng gợi hứng cho các suy tư của nhiều người khác, để đem hoa trái phong phú cho đời sống đức tin và nhiệt huyết truyền giáo của giáo dân, nhất là giới trẻ tại Việt Nam, trong viễn tượng năm 2033 – kỷ niệm 500 năm Tin Mừng của Chúa được rao giảng tại quê hương Việt Nam.”