Đá tảng đức tin và con đường Thập giá

Bài Tin Mừng Mátthêu hôm nay đưa chúng ta đến một khoảnh khắc trọng đại trong cuộc đời công khai của Chúa Giêsu, một khúc quanh định hình sứ mạng của Người và tương lai của Hội Thánh. Tại địa hạt Cêsarêa Philipphê, một vùng đất mang đậm dấu ấn của quyền lực trần thế và các vị thần ngoại giáo, Chúa Giêsu đã đặt ra một câu hỏi then chốt, không chỉ cho các môn đệ mà còn cho mỗi người chúng ta qua mọi thời đại: “Người ta bảo Con Người là ai?” và sâu xa hơn, “Phần các con, các con bảo Thầy là ai?” Câu hỏi này không chỉ là một cuộc khảo sát ý kiến quần chúng hay một bài kiểm tra kiến thức của các môn đệ, mà là một lời mời gọi đi vào chiều sâu của đức tin, một sự mặc khải về căn tính của Người và về sứ mạng mà Người sắp trao phó.

Khi Chúa Giêsu hỏi về nhận định của dân chúng, các môn đệ đã đưa ra những câu trả lời quen thuộc: Gioan Tẩy Giả, Êlia, Giêrêmia hay một tiên tri nào đó. Điều này cho thấy Chúa Giêsu được nhìn nhận là một nhân vật vĩ đại, một ngôn sứ mang sứ điệp từ Thiên Chúa, thậm chí là sự tái xuất hiện của một vị ngôn sứ thời xưa. Dân chúng nhận ra quyền năng và lời nói của Người có sức lay động, nhưng họ vẫn chưa thể vượt qua được bức màn của những nhận định nhân loại để chạm đến căn tính thần linh của Người. Họ nhìn thấy những dấu hiệu, những phép lạ, nhưng tâm trí họ vẫn bị giới hạn bởi những khuôn mẫu đã biết, không thể nhận ra Đấng Mêsia theo một cách thức hoàn toàn mới mẻ và khác biệt. Sự nhầm lẫn này không phải do ác ý, mà do sự thiếu vắng mặc khải từ Thiên Chúa và sự bám víu vào những kỳ vọng trần thế về một Đấng Cứu Thế đầy quyền lực và vinh quang.

Nhưng khi Chúa Giêsu chuyển sang câu hỏi cá nhân hơn, “Phần các con, các con bảo Thầy là ai?”, một câu trả lời đã vang lên đầy mạnh mẽ và dứt khoát từ Simon Phêrô: “Thầy là Đức Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống.” Đây không phải là một kết luận dựa trên suy luận logic hay kiến thức học hỏi, mà là một lời tuyên xưng đức tin phát xuất từ sự mặc khải của chính Thiên Chúa Cha. Chúa Giêsu đã xác nhận điều đó: “Hỡi Simon con ông Giona, con có phúc, vì chẳng phải xác thịt hay máu huyết mạc khải cho con, nhưng là Cha Thầy, Đấng ngự trên trời.” Lời tuyên xưng này là đỉnh cao của đức tin, là khoảnh khắc mà con người được nâng lên khỏi giới hạn của lý trí để đón nhận chân lý thần linh. Nó cho thấy rằng, để thực sự biết Chúa Giêsu là ai, chúng ta cần ơn sủng của Thiên Chúa, cần sự soi sáng của Chúa Thánh Thần, chứ không chỉ dựa vào khả năng nhận thức của bản thân. Đức tin là một hồng ân, một sự mặc khải, chứ không phải là thành quả của nỗ lực con người.

Và từ lời tuyên xưng đức tin ấy, Chúa Giêsu đã trao cho Simon một sứ mạng trọng đại, một vai trò không thể thay thế trong công trình cứu độ của Người: “Vậy Thầy bảo cho con biết: Con là Đá, trên đá này Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và cửa địa ngục sẽ không thắng được.” Simon, người ngư phủ đơn sơ, yếu đuối, nay được Chúa đặt tên là Kêpha (Đá) trong tiếng Aram, hay Petros (Phêrô) trong tiếng Hy Lạp, trở thành nền tảng vững chắc cho Hội Thánh của Chúa. Điều này thật đáng kinh ngạc, bởi một con người phàm trần, với mọi giới hạn và yếu đuối, lại được chọn làm nền móng cho một công trình thần linh. Nhưng chính trong sự yếu đuối của con người mà quyền năng của Thiên Chúa được biểu lộ cách trọn vẹn nhất. Hội Thánh được xây dựng trên Phêrô không phải vì sức mạnh hay tài năng của ông, mà vì ơn sủng và lời hứa của chính Chúa Giêsu. Lời hứa “cửa địa ngục sẽ không thắng được” là một bảo đảm vĩnh cửu về sự tồn tại và phát triển của Hội Thánh, bất chấp mọi thử thách, bách hại và cám dỗ từ bên trong cũng như bên ngoài.

Tiếp theo, Chúa Giêsu trao cho Phêrô “chìa khoá Nước trời” và quyền “cầm buộc và tháo cởi.” Quyền năng này không chỉ giới hạn trong việc tha tội hay giảng dạy, mà còn bao hàm thẩm quyền tối cao trong việc quản lý, hướng dẫn và phân định trong Hội Thánh. “Sự gì con cầm buộc dưới đất, trên trời cũng cầm buộc; và sự gì con cởi mở dưới đất, trên trời cũng cởi mở” cho thấy sự hiệp thông mật thiết giữa quyền bính của Phêrô trên trần gian và quyền năng của Thiên Chúa trên trời. Đây là nền tảng cho vai trò của Giáo hoàng và hàng giáo phẩm trong việc gìn giữ và truyền đạt đức tin, ban phát các bí tích và hướng dẫn dân Chúa trên con đường cứu độ. Chìa khóa Nước Trời là biểu tượng của quyền năng mở và đóng, của sự cai quản và mục vụ, một trách nhiệm nặng nề nhưng cũng đầy vinh dự.

Tuy nhiên, ngay sau khoảnh khắc vinh quang của lời tuyên xưng và sự trao quyền, một khúc quanh đầy kịch tính đã xảy ra. Chúa Giêsu bắt đầu tỏ cho các môn đệ thấy con đường khổ nạn và cái chết sắp đến của Người tại Giêrusalem. Đây là một sự mặc khải gây sốc, hoàn toàn đi ngược lại với những kỳ vọng của các môn đệ và của dân Do Thái về một Đấng Mêsia vinh quang, đầy quyền lực, sẽ giải phóng họ khỏi ách thống trị của ngoại bang. Đối với họ, ý tưởng về một Đấng Mêsia phải chịu đau khổ và bị giết chết là một sự mâu thuẫn không thể chấp nhận được, một sự sỉ nhục không thể tưởng tượng nổi. Họ mong đợi một vị vua, một thủ lĩnh quân sự, chứ không phải một người tôi tớ đau khổ.

Phêrô, người vừa được nâng lên làm “Đá Tảng,” nay lại trở thành “viên đá vấp phạm.” Ông đã kéo Chúa Giêsu lại và can gián Người: “Lạy Thầy, xin Chúa giúp Thầy khỏi điều đó. Thầy chẳng phải như vậy đâu.” Lời can gián này xuất phát từ lòng yêu mến Thầy, từ sự lo lắng và mong muốn Thầy được an toàn, được vinh quang. Phêrô chưa thể hiểu được mầu nhiệm thập giá, chưa thể chấp nhận một Đấng Mêsia phải chịu nhục nhã và cái chết. Ông nhìn mọi sự theo nhãn quan của con người, theo logic của thế gian, nơi mà thành công gắn liền với quyền lực và chiến thắng, chứ không phải với sự hy sinh và đau khổ. Ông muốn bảo vệ Chúa Giêsu khỏi con đường mà ông cho là thất bại, là bi kịch.

Phản ứng của Chúa Giêsu trước lời can gián của Phêrô thật mạnh mẽ và bất ngờ: “Hỡi Satan, hãy lui ra đàng sau Thầy: con làm cho Thầy vấp phạm, vì con chẳng hiểu biết những sự thuộc về Thiên Chúa, mà chỉ hiểu biết những sự thuộc về loài người.” Lời quở trách này không nhằm kết án Phêrô là ác quỷ, mà là để vạch trần cám dỗ mà Phêrô đang vô tình trở thành khí cụ. Cám dỗ tránh con đường thập giá, tránh sự đau khổ và hy sinh, là cám dỗ lớn nhất mà chính Chúa Giêsu đã phải đối mặt trong hoang địa, và nay nó lại xuất hiện qua lời nói của người môn đệ thân tín nhất. “Lui ra đàng sau Thầy” là một lời nhắc nhở Phêrô trở lại vị trí của một môn đệ, người phải đi theo Thầy, chứ không phải dẫn dắt hay can thiệp vào kế hoạch của Thiên Chúa. Nó cũng là lời mời gọi Phêrô từ bỏ tư duy thế tục để đón nhận tư duy của Thiên Chúa.

Sự tương phản giữa “những sự thuộc về Thiên Chúa” và “những sự thuộc về loài người” là trọng tâm của bài học này. Tư duy của Thiên Chúa là tư duy của tình yêu tự hiến, của sự vâng phục trọn vẹn ý Cha, ngay cả khi điều đó dẫn đến thập giá và cái chết. Tư duy của loài người thường bị chi phối bởi sự tìm kiếm an toàn, vinh quang, quyền lực và sự tránh né đau khổ. Phêrô, trong khoảnh khắc đó, đã để cho tư duy loài người lấn át, không thể nhìn thấy sự khôn ngoan và quyền năng của Thiên Chúa trong con đường thập giá. Mầu nhiệm cứu độ không thể được hiểu bằng logic nhân loại; nó đòi hỏi đức tin và sự vâng phục.

Bài Tin Mừng này là một lời nhắc nhở mạnh mẽ cho mỗi người chúng ta và cho toàn thể Hội Thánh. Chúng ta được mời gọi tuyên xưng Chúa Giêsu là Đức Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống, không chỉ bằng lời nói mà bằng cả cuộc đời. Lời tuyên xưng này phải xuất phát từ sự mặc khải của Chúa Cha, từ một đức tin sâu sắc và chân thành. Đồng thời, chúng ta cũng được mời gọi chấp nhận con đường của Chúa Giêsu, con đường của thập giá, của sự hy sinh và tự hủy. Con đường này không dễ dàng, nó đòi hỏi sự từ bỏ bản thân, sự chấp nhận đau khổ và sự vâng phục ý Thiên Chúa.

Hội Thánh, được xây dựng trên nền tảng Phêrô, vẫn luôn phải đối mặt với cám dỗ của “những sự thuộc về loài người.” Đó là cám dỗ tìm kiếm quyền lực trần thế, sự giàu có, sự thoải mái, sự chấp nhận của thế gian, thay vì kiên trì trên con đường hẹp của Tin Mừng. Đó là cám dỗ tránh né sự đau khổ, sự bách hại, sự hiểu lầm khi sống đúng với đức tin. Nhưng chính trong sự yếu đuối và những thử thách ấy, Hội Thánh mới thực sự thể hiện được sức mạnh của Thiên Chúa, bởi vì “cửa địa ngục sẽ không thắng được” Hội Thánh của Người.

Mỗi Kitô hữu cũng là một “Phêrô” trong cuộc đời mình. Chúng ta được mời gọi trở thành đá tảng đức tin cho gia đình, cho cộng đoàn, bằng cách sống trọn vẹn lời tuyên xưng về Chúa Giêsu. Nhưng chúng ta cũng có thể trở thành “viên đá vấp phạm” khi để cho những toan tính, những lo lắng, những mong muốn của bản thân lấn át ý Chúa. Chúng ta thường muốn Chúa ban cho mình một con đường dễ dàng, một cuộc sống không thử thách, một đức tin không đòi hỏi hy sinh. Nhưng Chúa Giêsu đã chỉ cho chúng ta thấy rằng con đường dẫn đến sự sống vĩnh cửu là con đường hẹp, con đường của thập giá.

Vì vậy, bài Tin Mừng hôm nay mời gọi chúng ta suy tư sâu sắc về đức tin của mình. Chúng ta có thực sự tin Chúa Giêsu là Con Thiên Chúa hằng sống, Đấng đã chết và sống lại để cứu độ chúng ta? Và chúng ta có sẵn lòng đi theo Người trên con đường mà Người đã chọn, con đường của tình yêu tự hiến và sự vâng phục trọn vẹn ý Cha, ngay cả khi con đường đó đầy chông gai và thử thách? Xin Chúa ban cho chúng ta ơn soi sáng để luôn biết đặt tâm trí mình vào “những sự thuộc về Thiên Chúa,” để dù có những lúc yếu đuối vấp ngã như Phêrô, chúng ta vẫn biết đứng dậy và tiếp tục bước theo dấu chân Thầy, với niềm tin vững chắc vào lời hứa của Người rằng “cửa địa ngục sẽ không thắng được.”