Chân trời mới của khôn ngoan và khờ dại

Thứ năm - 03/08/2017 22:48 1800

Gẫm mọi sự trong trời đất được sinh ra luôn có đôi có cặp, những cặp đôi không trùng nhau mà lại đối nghịch như: nước lửa, trên dưới, trái phải, lên xuống… khôn dại, chúng ta sẽ tìm hiểu về lợi ích cũng như tác hại của khôn ngoan và khờ dại.

Trước tiên, khôn ngoan cũng có hai mặt tự nhiên và siêu nhiên. Theo lẽ tự nhiên, người khôn ngoan là người có trí thông minh, nhận thức nhanh, thận trọng, và có tài. Về mặt siêu nhiên, khôn ngoan là ân ban của Thiên Chúa. Trong Cựu ước, khôn ngoan được nâng lên tầm mức cao nhất là “Đức khôn ngoan” của Thiên Chúa. Và ai có được sự khôn ngoan sẽ có tất cả danh dự, vinh quang, nhân đức hơn người vì đó là dấu cho thấy họ được Thiên Chúa chúc phúc. Sở dĩ họ được như thế là vì biết nghe và sống lời Chúa còn người dại khờ chỉ nghe mà không đem ra thực hành (x. Mt 7, 24. 26).

Ngoài ra mọi người trong chúng ta đều biết “Dụ ngôn mười cô trinh nữ” (Mt 25, 1-13). Chuyện kể mười cô trinh nữ được tuyển chọn thức suốt đêm để đón chàng rể, nhưng khi chàng rể vừa đến, tiệc cưới mới chỉ bắt đầu thì số phận các cô đã được phân loại rạch ròi ‘Khôn – Dại’. Trong khi chờ đợi đêm hôm, mệt mỏi và buồn ngủ là lẽ rất tự nhiên, các cô khôn cũng chẳng đã ngủ đó sao? Và các cô dại cũng biết chàng rể chắc chắn sẽ đến, chỉ khác có một điều là các cô dại thiếu sự chuẩn bị những thứ cần thiết khiến các cô không thể hoàn thành nhiệm vụ.

Một câu chuyện nữa kể về việc làm của Đức khôn ngoan và Mụ khờ dại (Cn 9, 1-6; 13-18). Trong đoạn văn này, Đức Khôn Ngoan được nhân cách hóa thành một chủ nhân, sau khi ‘đã xây cất nhà mình’, liền mở tiệc khoản đãi khách. Đức Khôn Ngoan đích thân ‘hạ thú vật’ tự tay mình ‘chế rượu’ và ‘dọn bàn’; nghĩa là chủ nhân muốn thiết đãi khách những món ăn thức uống tuyệt hảo. Không những thế, “Đức Khôn Ngoan còn lên các nơi cao trong thành phố và kêu mời” (Cn 9, 3). Ở vị trí ấy lời mời của ông sẽ vang lên và nhiều người có thể nghe được, lời kêu mời trở nên trực tiếp và khẩn thiết hơn cho những ai ‘ngây ngô’ (Cn 9, 4-6). Đối với những người này, thức ăn dành cho họ là những lời giáo huấn nhằm đem lại sự sống và hiểu biết.

Bên cạnh việc làm của Đức Khôn ngoan, Mụ khờ dại cũng có những hành động (x. Cn 9, 13-18). Mụ quyến dụ người ta bằng những lời đường mật, nhưng ẩn giấu đầy bóng tối của sự chết chóc. Chúng ta hãy nghe những lời mời mọc của người đàn bà này : “Nước uống lén lút mới ngọt, bánh ăn vụng mới ngon”. Vậy xem ra từ xưa tới nay hành động ‘lén lút, vụng trộm’ lại là cái bả hấp dẫn dễ lôi kéo những người nhẹ dạ. Nhưng số phận của những người chấp nhận lời mời của Mụ khờ dại là đường đi đến sự hủy diệt, kết thúc ở ‘chốn âm ty sâu thẳm’.

Đó là những câu chuyện và bài học cổ xưa, thực tế ngày nay cũng có rất nhiều người có đủ hiểu biết để phân biệt điều tốt lành và sự dữ, khôn hay dại thế nhưng họ vẫn nhắm mắt đưa chân chọn theo Mụ khờ dại. Cứ xem con số thống kê về 10 Quốc gia có tỷ lệ tự tử cao nhất thế giới thì sẽ rõ. Có phải những người đó thất học hoặc kém hiểu biết chăng? Ngược lại, trong số họ có người học hành thành đạt, là doanh nhân giàu có, đôi khi chỉ vì suy thoái, khó khăn, thất bại tạm thời trước mắt khiến họ dễ dàng chọn cái chết.

Sự khôn và dại tự cổ chí kim không dễ nói hết. Ông cha ta cũng từng nói : “Khôn ba năm dại một giờ”. Câu này vốn thường được gán cho người phụ nữ nhẹ dạ cả tin. Thiết nghĩ chủ ý của lời đó còn sâu xa hơn nhiều, nó nhắc cho hậu nhân nhớ rằng học điều khôn rất khó và phải tốn nhiều thời gian công sức, ngược lại làm điều dại thì rất dễ dàng.

Còn theo Kitô giáo, khôn ngoan không chỉ là một giáo lý, đạo lý mà còn là chân lý của Thiên Chúa. Chân lý ấy chiếu sáng cho tất cả người khôn cũng như kẻ dại và khích lệ con người hướng về sự sáng ngay trong tâm hồn. Tuy nhiên, chỉ người nào biết tìm kiếm lẽ khôn ngoan mới được Đức khôn ngoan cho gặp và nhờ đó sẽ được minh mẫn, được trút hết mọi lo âu (x. Kn 6, 12-16). Là con cái sự sáng, chúng ta sẽ chọn đáp lại lời mời của Đức khôn ngoan để hưởng sự sống đời đời hay sẽ đón nhận lời mời của Mụ khờ dại mà đi vào cõi chết và sự hủy diệt?

Tác giả: Nt. Scholastica, Đaminh Bùi Chu