Bản năng

“Ai không thể cảm thấy bất bình trước điều ác, người ấy thiếu nhiệt tình với điều thiện. Nếu bạn không có khả năng ghét điều sai, tôi e rằng, bản năng dã tâm đã lấn lướt bạn! Và tôi nghi ngờ, liệu bạn có thực sự yêu thích công bình hay không?” David Seamands.

Tiết độ là nhân đức luân lý điều hợp sự thu hút của những khoái lạc và làm chúng ta quân bình trong việc sử dụng những của cải”. Sách Giáo lý dạy tiếp rằng: “Nhân đức tiết độ đảm bảo sự chế ngự của ý chí trên các bản năng và duy trì những ước muốn trong giới hạn của sự liêm chính. Người tiết độ hướng dẫn những thị dục giác quan của mình, duy trì một sự thẩm định lành mạnh, và không theo bản năng của mình và sức riêng, chiều theo những ước muốn của con tim” (n. 1809).

Rừng Bắc Âu, Bắc Mỹ nổi tiếng với “Chồn Ermine” tuyệt đẹp; bộ lông của nó trắng như tuyết. Ermine bảo vệ ‘áo’ mình bất cứ giá nào. Tận dụng bản năng này, thợ săn không bẫy; thay vào đó, tìm chỗ ở của Ermine.

David Seamands nói, “‘Bản năng thánh thiện’ trong mỗi người được Thiên Chúa thiết định cho các mục đích tinh thần mang tính xây dựng! Ai không thể cảm thấy bất bình trước điều ác, người ấy thiếu nhiệt tình với điều thiện.

Rừng Bắc Âu, Bắc Mỹ và Trung Á, nổi tiếng với một động vật nhỏ bé tuyệt đẹp có tên là “Chồn Ermine”; bộ lông của nó trắng như tuyết. Ermine bảo vệ chiếc áo của mình bất cứ giá nào. Tận dụng bản năng bất thường này, những thợ săn không giăng bẫy; thay vào đó, họ tìm chỗ ở của Ermine, thường là một khe hở trên đá hoặc các hốc cây.

Tham quyền cố vị, tìm chỗ hơn, chỗ nhất cho mình dường như là bản năng và là khuynh hướng của con người. Các môn đệ của Chúa Giêsu cũng không phải là ngoại lệ. Được sống với Chúa Giêsu gần ba năm, được dạy dỗ và được chứng kiến các việc Ngài làm, nhất là được thấy Chúa khiêm hạ phục vụ, các ông vẫn ham quyền.

Khi tạo dựng, Thiên Chúa đã cho con người lương tâm để phân biệt tốt xấu, đúng sai. Nhờ đó mà so với muôn loài, chỉ con người mới có lòng nhân từ. Nó dường như một bản năng, một ý thức bẩm sinh của con người nên cần tập luyện thường xuyên, nếu không lòng nhân từ sẽ bị suy yếu theo thời gian.

Thái độ hai mặt của con người giúp chúng ta liên tưởng đến hậu quả của tội nguyên tổ: con người đã bị bản năng lấn át, phần ý chí lấn át phần lý trí. Do vậy, con người dễ hướng chiều về điều xấu và dễ phạm tội hơn. Hôm nay, Chúa Giê-su một lần nữa nhắc nhở chúng ta luôn ý thức về hậu quả của nguyên tội hầu biết cậy trông vào sức mạnh của Thiên Chúa mà chống trả lại sự lấn át của bản năng đang cư ngụ trong mình và rình chờ cơ hội để điều khiển con người.